De week van … het Klimaat

OPINIE – Het is op zich allemaal heel vreemd, dat de cijfers zo wat elke week veranderen, als men praat over subsidies in verband met fossiele brandstoffen. Zo zou er in 2020 een ‘berekening van vak K’ zijn van zo’n 4.5 miljard euro. De milieuorganisaties waren van mening dat die cijfers van geen kanten konden kloppen en kwamen met een getal dat meer in de buurt van 37.5 miljard euro moest liggen. 

Maar het bedrag blijft oplopen
Echter, uit zogenaamde ‘uitgelekte’ stukken van de minister voor Klimaat en Energie zou het getal van de milieuorganisaties zelfs veel te laag zijn. Het zou zelfs tussen 39.7 en 46.4 miljard euro liggen. 
Welke getallen nu te geloven en te vertrouwen zijn, wordt met de dag onduidelijker, zeker als de minister met zijn nieuwe berekening óver de getallen van de milieuorganisaties gaat. 

Vak K had het in 2020 over zo’n 4.5 miljard euro, maar Milieudefensie had het toen al over 8.3 miljard euro per jaar. In het artikel van Parool van 14 juli 2020 eiste Milieudefensie dat het toenmalige kabinet de belofte van 2013 zou inlossen en de staatssteun aan vervuilers zou stoppen. 
In het jaar 2020 gaf economisch onderzoeker Alman Metten aan dat bij de cijfers van de overheid veel getallen ontbraken. Hij is zelf gaan rekenen en kwam toen op een bedrag van 17.5 miljard euro per jaar uit. 
Al bij al is het een flink mistig verhaal, maar ja, het gaat ook om vervuiling in bijvoorbeeld de lucht. 

Fossiele subsidies 
Ondertussen heeft demissionair minister Rob Jetten (natuurlijk) gezegd, dat Nederland de fossiele subsidies moet afbouwen. Volgens de minister zou alleen op die manier afscheid genomen kunnen worden van de oude economie en wordt er ruimte gegeven aan nieuwe banen en welvaart. Maar daar was in feite ook al sprake van in 2013. Toen heeft het kabinet aangekondigd dit te gaan regelen, zodat in 2020 alles geregeld zou zijn. 
Sinds 2016 steunt de overheid bedrijven die drijven op fossiele brandstoffen met zo’n 8.3 miljard euro per jaar. Dit betekent in feite dat vak K nooit met het getal van 4.5 miljard in 2020 kon komen. 

Volgens het Parool zouden de lucht- en scheepvaart de belangrijkste ontvangers zijn. Aangegeven werd dat vliegtuigmaatschappijen geen btw hoefden te betalen over de kerosine en de tickets zouden belastingvrij zijn. Even vangen: 2.1 miljard euro. De scheepvaart – brandstoffen belastingvrij – kreeg op dezelfde manier 1.4 miljard euro voordeel. 
Fossiele subsidies zijn bepaalde financiële regelingen, waardoor het gebruik van olie, kolen en gas goedkoper wordt. Dus niet alleen investeringssubsidies maar ook belastingvoordelen. 
Door de overheidsmaatregelen krijgen industrieën en sectoren, die afhankelijk zijn van fossiele energiebronnen, bepaalde voordelen. Men kan onder fossiele subsidies onder meer directe financiële bijdragen vinden, maar ook belastingvoordelen, goedkope leningen, CO2-certificaten en andere financiële prikkels. Het doel was om de consumptie en het gebruik van fossiele brandstoffen te stimuleren. Daarnaast werden de subsidies gebruikt om bedrijven en industrieën aan te trekken die gebruikmaken van fossiele brandstoffen.  

De site Fossielvrij gaf in januari van dit jaar enkele voorbeelden. Zo sprak de site over luchtvaartmaatschappijen die geen cent belasting betalen aan kerosine; grootverbruikers van gas en elektriciteit betaalden een fractie wat een normaal gezin betaalt voor dezelfde producten; de raffinaderij-vrijstelling ofwel het maken van producten als benzine en diesel – producten die de aarde verhitten – is vrijgesteld van belasting.   
Oktober 2022 kwam Berenschot met een analyse, waarin gemeld werd dat de industrie de sector is met het hoogste gasverbruik (ruim 30 procent van het totaal). Binnen deze sector zijn de chemische industrie – in het bijzonder kunstmestproducenten – de grootverbruikers. Naar aanleiding van de analyse van Berenschot gaf Natuur en Milieu aan dat de Nederlandse industrie een forse bijdrage kan leveren aan een zeer snelle vermindering van de aardgas vraag. Als men zuiniger omgaat met energie, is een structurele besparing van zo’n 1.5 miljard m3 aardgas mogelijk. 

Een artikel op nu.nl van afgelopen week liet weten dat vooral luchtvaart, scheepvaart en industrie profiteren van de fossiele subsidies. Tevens gaf het artikel een aantal grootverbruikers aan, zoals KLM, Shell en Tata Steel. In een eerder artikel werden deze namen ook genoemd, net als Dow en Yara. 

Er is maar één conclusie waarom er verschillen zitten in de uitkomsten van de cijfers en dat is dat niet steeds dezelfde rekenmethode wordt gebruikt. In 2020 gaf het kabinet aan dat het ging om zo’n 4.4 miljard euro, die verdeeld zouden zijn over 13 regelingen. De regelingen over belastingvoordelen voor raffinaderijen en de grootverbruikers van gas, waren hier niet in meegenomen. Daarna kwam het onderzoek uit 2020 van Alman Metten, die aangaf dat het ging om 17.5 miljard euro. Het onderzoek werd aangevuld, zodat men uitkwam op een bedrag van 30 miljard euro. 
Milieuorganisaties kwamen tenslotte met een bedrag van 37.5 miljard euro verdeeld over 31 regelingen. Ondertussen is dat bedrag ook weer achterhaald en mogelijk zal op Prinsjesdag het demissionaire kabinet weer met andere cijfers komen.

Natuurlijk is er van alle kanten behoorlijk wat kritiek op de miljardensteun, daar de regelingen het gebruik van fossiele brandstoffen stimuleert en zeker niet afbouwt. Op die manier komen er geen schone energiebronnen – dit in tegenstelling tot de afspraken van het Akkoord van Parijs – maar het gebruik van de fossiele brandstoffen op dit niveau zal de opwarming van de aarde alleen maar versnellen.

Aan de andere kant zijn er vele steden bezig met bomen te kappen (in Nederland). Deze bomenkap gebeurt nog steeds op grote schaal over de gehele wereld. Natuurlijk wordt er steeds gezegd – door de verschillende gemeenten – dat men nieuwe bomen terug zal planten. Echter, er zit meestal een bepaalde tijd tussen de kap en het volwassen zijn van de nieuwe bomen om hun werk aan te kunnen.   
Beter is nieuwe bomen planten, wachten tot ze volwassen zijn om daarna (eventueel) de bomen weg te halen, die moeten verdwijnen. En ondertussen moeten we overal bezig zijn met het Nederlands Kampioenschap Tegelwippen. En elke dag demonstraties tegen de fossiele subsidies. 

(Bronnen: Parool, Wikipedia, Go Fossil Free, Natuur & Milieu, Transitie Paden, nu.nl, NOS, Khamakar News Agency) 

Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek 

© Khamakar News Agency / 18.09.2023