De ‘Grote Spie’ niet voor de kleine man

GILZE EN RIJEN – Ondertussen is er nogal wat contact geweest, van juridisch medewerker tot bestuursmedewerker, van wethouder tot burgemeester, van griffier tot aan de politiek. En steeds maar hetzelfde riedeltje, zo in de trant van ‘Dan moet u niet bij mij zijn, maar ik zal het aan mijn collega doorgeven’, ‘Niets te vinden’, ‘Ik zal het archief volgende week eens bekijken’. Vandaag weer met de politiek overlegd en weer ‘nieuwe namen’ gehad voor informatie.  

De politiek 
Gezien het feit dat de besprekingen over de bouw van de Kampstraat (zuidelijke uitbreiding) in de 30-er jaren is ontstaan en later als het bestemmingsplan De Grote Spie in de raad kwam, moeten er nogal wat colleges en gemeenteraden zijn geweest die de plannen hebben besproken.  
Kijkend naar de burgemeesters vanaf het begin in de jaren 30 van de vorige eeuw tot aan de sloop van de Kampstraat in 1976, betekent dat er achtereenvolgens de volgende personen burgemeester zijn geweest: J.C.M. Sweens (1933 – 1941), Mr. H.A.F. Lijnkamp (1941), M.Ch.O.M.R. Magnée (1941), J.M.H. Klardie (1941 – 1946) die tijdens ziekte werd vervangen door E.C.À. baron van Hövell tot Westervlier en Wezeveld, E.L.H.M. van Mierlo (1946 – 1965), J.J.F. Krol (1966 – 1973) en P.G. Ballings (1973 – 1983).  

In de periode van deze burgemeesters is er gesproken over de bouw van de wijk tot aan de sloop van de Kampstraat. In het artikel ‘Voor sloop huizen Kampstraat was hoge toestemming nodig’ werd al gesproken over de mogelijkheid van uitbreidingsplannen in zuidelijke richting in 1931. Het ging zelfs zo ver dat de gemeenteraad in 1935 een plan had goedgekeurd (naar de stukken wordt nog gezocht). Dit is toen niet doorgegaan, wegens de positie van het gemeentehuis. 
De Tweede Wereldoorlog heeft in 1941 ‘opgeleverd’ dat binnen één jaar een hele wijk uit de grond werd gestampt, die bij het terugtrekken van de troepen in 1945 weer werd vernield. Door Duitsers én door geallieerden. De wijk heeft daarna tot 1949 verpauperd in de bossen gelegen, waarna de gemeente Gilze en Rijen eindelijk besloot om de 11 woningen op te knappen en te verdelen, zodat er een wijk van 21 woningen ontstond. 

Daarna is de discussie (wederom) losgebroken wat er uiteindelijk met de Kampstraat moest gebeuren. Het uiteindelijke plan werd gepresenteerd met het bestemmingsplan ‘De Grote Spie’. Dit plan bevatte een compleet nieuwe wijk met dure bungalows, die niet bestemd waren voor de mensen die er ooit gewoond hebben. Met andere woorden: De Grote Spie was niet bedoeld voor de kleine man. 

In de jaren 70 was  P’70 een actiepartij in de gemeente Gilze en Rijen. Gezien het feit dat het een actiepartij was, werden er acties gevoerd voor de toegankelijkheid van openbare gebouwen, het milieu en de openbaarheid van het lokale bestuur. Op een moment kwam er een fusie met Sociaal Appèl en sinds 1986 heet deze gefuseerde partij Gemeentebelang Gilze en Rijen.  
P’70 heeft ook aan de wieg gestaan van de oprichting van Heemkring Molenheide (januari 1976). P’70 is opgericht in 1970 en bezette van 1974 tot 1982 2 zetels in de gemeenteraad. In de ledenvergadering van januari 1982 werd er gesproken over de fusie met Sociaal Appèl en tevens de fractie Van Aardenne.  

Gelukkig is weer een deel van een archief gevonden van mensen die in de Kampstraat hebben gewoond of minstens familie er van zijn. Een artikel uit het archief was een artikel van de perscommissie van P’70 over de sloop van de Kampstraat (jaren 70). 
De fractie liet weten wat er zou staan in de ‘Stukken van de Kampstraat’. Onder meer valt te lezen dat de commissie Ruimtelijke Ordening van mening was dat de sloop van de ‘bestaande bebouwing’ noodzakelijk was, omdat anders ‘het bungalowpark niet aantrekkelijk zal zijn en derhalve weinig belangstellenden zal trekken’. Let op, dit was een uitspraak van de commissie op 11 februari 1969. 

De bewoners van de Kampstraat hebben van de gedachten van de commissie nooit enige kennis gehad, daar de vergaderingen van de commissies absoluut niet openbaar waren. Overigens waren de vergaderingen van de commissies jaren later (op het moment van het persbericht van P’70) nog steeds niet openbaar. De fractie gaf tevens aan dat de uitspraak van de commissie wel van groot belang is geweest, daar de burgemeester 7 jaar later (10 februari 1976) zei dat de gemeente op het gedachtegoed van de commissie is verdergegaan.

In hetzelfde persbericht vraagt de fractie of als de gemeente in 1976 verdergaat op het gedachtegoed van 7 jaar eerder, of de gemeente kan aantonen dat er niet of nauwelijks gegadigden zouden komen, als de huizen van de Kampstraat niet gesloopt zouden worden. Hier zou dan een onderzoek voor gedaan moeten worden. Als blijkt uit een onderzoek dat het waar zou zijn, dan pas is het uitgangspunt van 1969 hard gemaakt, dan zou men kunnen besluiten om de belangen van toekomstige bewoners boven de huidige bewoners te stellen. Op dat moment stelde P’70 dat er tot op dat moment geen enkel openbaar stuk bekend is, waaruit zou blijken dat de veronderstelling van 1969 een hard feit is in 1976. 

Opvallend – volgens P’70 – is dat de gemeente Gilze en Rijen in 1969 niet met de toenmalige bewoners gesproken heeft over de veranderingen (lees sloop), maar onderwijl wel rekening hield met de gevoelens van de toekomstige bewoners van het bungalowpark. Het persbericht gaat door en geeft aan dat de bewoners zelf moeten aantonen dat de woningen in de Kampstraat geen krotten zijn, want de gemeente deed het niet en had al een beslissing genomen. Tevens dat het geen asociale buurt was. Het ging hierbij niet om mensen die onbekend waren voor de gemeente, want de mensen woonden er al jaren, het grootste deel waren echte Rijenaren. De gemeente heeft doelbewust geen rekening gehouden met de gevoelens van de toenmalige bewoners. 

Het persbericht besluit met de opmerking ‘Als er toch wordt gesloopt, dan kunnen wij in het wapen van onze gemeente als spreuk opnemen “Alle mensen zijn gelijk, maar sommigen zijn méér gelijk dan anderen” ’.  

(Bronnen: Wikipedia, Heemkring Molenheide, Tijdmachine Gilze en Rijen, Artikel Perscommissie P’70, De geschiedenis van Gilze en Rijen) 

Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek 

© Khamakar News Agency / 15.08.2023