Zo’n 2 jaar werkt de gemeente Lelystad met een zogenaamd ‘Raadsakkoord’. Dit is een akkoord op hoofdlijnen, waarbij álle of de meeste partijen over meedenken. Dit staat in tegenstelling tot een dichtgetimmerd coalitieakkoord tussen een paar partijen. Dit laatste gebeurt het meest in de landelijke politiek om te komen tot een (nieuw) kabinet. De afgelopen maanden zijn de fractieleiders (met steun) van PVV, VVD, NSC en BBB bezig om te komen tot een coalitieakkoord. Misschien is het beter om te komen tot een akkoord op hoofdlijnen.
Politieke versplintering
Landelijk, provinciaal en lokaal is het politieke landschap aan het versplinteren. Bij de laatste verkiezingen voor de Provinciale Staten was dit ook weer duidelijk. Ook in Lelystad werd dit duidelijk in de vorige raadsperiode.
Het nadeel van steeds meer partijen in een gemeenteraad is dat het steeds moeilijker wordt om te werken, maar zeker om een coalitieakkoord te krijgen tussen de verschillende fracties. Dus moest het anders en daarvoor was een raadsakkoord dé oplossing.
De gemeenteraad Lelystad heeft 37 leden, verspreid over 13 fracties en binnenkort nog meer. Zo heeft de toenmalige burgemeester van Lelystad eens gezegd dat bij het bijeenroepen van het fractievoorzittersoverleg bijna het quorum van de raad aanwezig was.
Dit creëerde een werkwijze dat er steeds naar meerderheden gezocht moest worden, waarbij de onderlinge verhoudingen er niet beter op werden. Het college had tevens moeite met dit soort zaken en de duidelijkheid voor de inwoners werd er ook niet beter op.
Raadsakkoord
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 was de opkomst opvallend laag – zo’n 41 procent – mede door de onduidelijkheid en minder vertrouwen in de politiek bij de kiezers. Dit heeft geleid tot een ander politiek spoor. Tevens waren er veel spanningen tussen coalitie en oppositie.
Tijdens de behandeling van de laatste begroting van de ‘oude raad’ kwam het idee om het toch anders te gaan doen. Zo kwam de fractie van PvdA met het voorstel om het begrotingsvoorstel van het college te verbeteren, op een gezamenlijke manier, zonder elkaar af te vallen.
Dit betekende dat men kon leven met voorstellen van een andere fractie, zonder zich in te graven met ‘het vasthouden aan het eigen gelijk’. Dit beviel goed, zodat er meer thema’s op dezelfde manier werden afgehandeld, zoals bij de besluitvorming van de Woonvisie (gestart door VVD) en de gevoelige kwestie rond het oorlogsdocument (GroenLinks).
Na de verkiezingen werd dit het uitgangspunt voor de nieuwe samenstelling. Zo begon een groep raadsleden om voorstellen vast te leggen zodat het een stuk makkelijker zou gaan worden. Dit met het idee dat de versplintering toch niet minder zou worden.
Zo werd op de verkiezingsavond door de VVD het initiatief genomen om het formatieproces op te starten met nummer 2 (Jong Lelystad) en nummer 3 (GroenLinks). Dit werd snel uitgebreid door de gehele raad erbij te betrekken.
Het drietal deed het voorstel om niet te kiezen voor een traditionele werkwijze met een formateur, maar met een eigen raadsproces met onpartijdige begeleiders. Hierbij moest men komen tot een raadsakkoord met een zo groot mogelijk draagvlak.
Dit heeft een raadsakkoord opgeleverd en afspraken waar geen meerderheid van tweederde in de raad was. In de raad werd het voorstel door 11 van de 14 fracties aangenomen. Tevens werden de portefeuilles van de wethouders vastgelegd, voordat de kandidaten bekend waren.
Misschien is het voorstel van een ‘Raadsakkoord’ een mogelijkheid om te gebruiken bij de vorming van een nieuw kabinet, als de partijen nog met elkaar door één deur kunnen. Het is een kwestie van samenwerking op basis van onderling respect en begrip. Vanuit hoofdlijnen werken naar gezamenlijke doelen.
(Bronnen: Binnenlands Bestuur, EenVandaag (+ Instagram))
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 11.02.2024
