OPINIE – Soms is het weleens goed om dinsdagmiddag van 14.00 tot 15.00 uur het vragenuurtje van de Tweede Kamer te beluisteren. Op dat moment mogen de leden van de Tweede Kamer vragen stellen over zaken waar ze van wakker liggen of nachtmerries van krijgen. En het gaat soms over echt grote zaken. Zo ook afgelopen dinsdag 12 september.
Vragenuurtje
Had ik toch altijd gedacht, dat een gemelde vraag op een bepaalde tijd ingediend moet worden, zodat er voorbereidingen getroffen kunnen worden, zoals welke bewindspersoon aanwezig kan of moet zijn, wat de antwoorden zullen worden (voorbereiding door de ambtenaren), de vragen rondgedeeld aan de collega’s en gekopieerd en zo meer zaken. Het gevoel dat ik kreeg van het vragenuurtje van afgelopen dinsdag was, dat het deze keer erg kort dag is geweest.
Het ging namelijk over de dagelijkse demonstraties van Extinction Rebellion (XR). Ik moet er onmiddellijk bij vermelden dat het de organisatie gelukt is om aan de ene kant elke dag de media te halen en aan de andere kant het vragenuurtje in de Tweede Kamer. En bij het laatste punt moet ook melding worden gedaan, dat de vragen begonnen – dat is de persoon die de vragen heeft in gediend – met de heer Bisschop van de SGP.
Tja, en toen ging alles los. Het kamerlid van de SGP gaf aan dat het al de 4e dag op rij was dat er politieagenten op de A12 stonden – dacht ik toch echt dat het een demonstratie van XR was, maar gelukkig ging de zin verder – om activisten van de weg te plukken.
En dan komt: er moet steviger worden ingegrepen, anders is het eind voorlopig niet in zicht. Ja, meneer Bisschop, daar gaat het echt om. In eerste instantie is de A12 niet de enige weg om Den Haag in en uit te gaan, dus men had ook kunnen besluiten om de weg gewoon af te sluiten (zoals bij het onderhoud van de weg) en dan hadden de chauffeurs langs een andere weg kunnen of zelfs moeten rijden. Dat had ook meteen ingehouden dat een ‘boze’ chauffeur niet in zou slaan op een journalist. Maar daar horen we niemand over.
Ten tweede is de demonstratie onmiddellijk afgelopen als de onbeschoft hoge subsidies van 37.5 miljard euro aan fossiele brandstoffen gestopt worden.
Het standpunt van de SGP is dat de práktijk de SGP heeft geleerd dat ‘fossiele energie nog te goedkoop is om een serieuze prikkel te zijn voor besparing en verduurzaming’. Volgens de SGP moet dat veranderen, zeker als men op de lange duur af wil van het gebruik van vervuilende, beperkt beschikbare fossiele brandstoffen. Hiervoor is een omschakeling nodig en dat kan alleen als er geïnvesteerd wordt. Volgens de fractie van de SGP in de Tweede Kamer is het onverstandig om op dit moment nieuwe, efficiënte kolencentrales te sluiten.
Is natuurlijk één standpunt, maar wel een die het uitlokt om door te gaan met de demonstraties. Want die 37.5 miljard euro moet gewoon stoppen en wachten tot het plan van de SGP ook zo ver is, dat kan echt niet meer.
Op de site van de SGP wordt gemeld dat er harde acties moeten komen tegen de demonstranten. In de bijdrage van de heer Bisschop werd gevraagd aan de minister of zij het eens was met de SGP dat het niet gaat om vreedzame demonstraties maar om illegale activiteiten.
De fractie gaf aan dat demonstreren een grondrecht is, maar niet op de snelweg. Als ik me niet vergis staat dat laatste nu juist niet in de Grondwet. Artikel 9 van de Grondwet zegt dat het recht tot vergadering en betoging wordt erkend, behoudens ieders verantwoordelijkheid (lid 1). In lid 2 staat dat de wet regels kan stellen ter bescherming van de gezondheid, het belang van het verkeer en ter bescherming of voorkoming van wanordelijkheden.
Als ik het goed lees, dan gaat het hier niet om de gezondheid – behalve van de demonstranten als zwaar materieel ingezet wordt tégen de demonstranten. Daarnaast is het belang van het verkeer hierboven al uitgelegd, het is gewoon een kwestie van het verkeer omleiden. Dan gaat het dus alleen over de wanordelijkheden. Die zijn er niet als de overheid kijkt wat het College van de Rechten van de Mens in augustus 2020 heeft aangegeven.
Volgens het College moet de overheid het recht op demonstratievrijheid zelfs faciliteren. Dit houdt onder meer in dat het niet is toegestaan om een demonstratie zo maar af te gelasten, te verplaatsen naar een onaantrekkelijk tijdstip of plaats waar niemand de demonstratie ziet. Het faciliteren betekent ook dat de overheid de deelnemers beschermt. In de uitspraak gaat het over een vreedzame betoging. Laat het duidelijk zijn dat XR-demonstraties per definitie vreedzaam zijn, het is namelijk één van de uitgangspunten van de XR-training.
Daarnaast is het wel zo dat het recht op demonstratievrijheid niet absoluut is. Mocht een overheid een demonstratie verbieden of beperken, dan moet dit worden uitgelegd, waarom dit gerechtvaardigd en noodzakelijk is. Daarnaast moet de overheid een afweging maken of het verbieden of beperken daadwerkelijk nodig is om het doel te bereiken. Hierbij wordt gesproken over verkeershinder, maar de overheid had het verkeer ook gewoon om kunnen laten rijden.
In de vragen van de SGP tijdens het vragenuurtje ging het maar door. Voor de fractie is het ‘volstrekt onverteerbaar’ dat een demonstrant – mijn aanvulling, laat het duidelijk wezen: een vreedzame demonstrant – twee uur nadat hij of zij van de weg is afgeplukt en afgevoerd, weer aanwezig is op hetzelfde punt. Maar volgens mij ligt dit niet aan de demonstrant – behalve dat deze weer op zijn plaats gaat zitten – maar bij het OM. En daar wilde de fractie van de SGP ook naar toe. Het Tweede Kamerlid gaf namelijk aan dat het OM besloten heeft om niet over te gaan tot vervolging. En het gaat maar door, want volgens de fractie betekent dat wanneer ‘wetsovertreders straffeloos worden weggestuurd, ze de volgende dag er weer zitten’. Volgens de SGP hoort hier een steviger aanpak bij, want ze mag dit gedrag niet goedpraten. En dan komt het: “ … Het zijn extreme activisten die het inzetten van illegale acties niet schuwen … “
Dan kunnen we weer opnieuw beginnen: hoezo ‘extreme activisten’. De klimaatactivisten hebben het recht om te demonstreren. En dan nog ‘illegale acties’. Waar illegaal vandaan komt, is niet duidelijk geworden, maar het zal wel samenhangen met het standpunt van de SGP over fossiele subsidies en fossiele brandstoffen.
(Bronnen: Nederlandse Grondrechten, Tweede Kamer der Staten-Generaal, SGP, RTL Nieuws)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 13.09.2023
Tweede Kamer (© Tweede Kamer Tour) 
