OPINIE – Op 15 maart zijn er weer verkiezingen. Deze keer verkiezingen voor de Provinciale Staten en voor de Waterschappen. Deze laatste verkiezingen blijven wat op de achtergrond, maar de verkiezingen voor de Provinciale Staten kunnen van groot belang zijn, daar indirect ook de leden van de Eerste Kamer worden gekozen. De Eerste Kamer kan wetten van de Tweede Kamer tegenhouden of juist versterken.
Zetels
Zoals ook bij de verschillende gemeenten het geval is, is het aantal zetels afhankelijk van het aantal inwoners, nu van de provincie. In de loop van de jaren is het totaal aantal Statenleden teruggebracht van 764 naar 564, waarbij het maximum per provincie werd verlaagd van 83 naar 55. Het aantal van 55 Statenleden wordt gehanteerd bij provincies met meer dan 2.000.000 inwoners en 39 leden bij een provincie met minder dan 400.000 inwoners. Het aantal inwoners dat per 1 januari woonachtend is in de provincie, voorafgaand aan de verkiezingen.
Bij de laatste verkiezingen van 2019, was de stand van het aantal zetels:
- 39 zetels voor de provincie Zeeland
- 41 zetels voor de provincies Drenthe, Flevoland
- 43 zetels voor de provincies Friesland, Groningen
- 47 zetels voor de provincies Limburg, Overijssel
- 49 zetels voor de provincie Utrecht
- 55 zetels voor de provincies Gelderland, Noord-Brabant, Noord-Holland, Zuid-Holland
Partijnamen
De politieke partijen die mee willen doen met de verkiezingen, hebben de naam van de partij (aanduiding) moeten / kunnen registreren bij het Centraal Stembureau van de provincie. De partijnaam wordt gebruikt – bovenaan de kandidatenlijst – op het stembiljet. Het is echter niet verplicht om een naam te laten registreren. In dat geval doet de partij mee met een blanco lijst (er komt een nummer boven de kandidatenlijst te staan).
Partijen die reeds de naam hebben geregistreerd voor de Tweede Kamerverkiezingen hoeven meestal dit niet meer te doen voor de Provinciale Statenverkiezingen. Dit systeem heet doorwerking.
Na de registratie heeft de Kiesraad de landelijke aanduidingen gepubliceerd op 21 december 2022. Hieruit kan het Centraal Stembureau van de provincies bepalen welke partijnamen doorwerking hebben voor de Provinciale Statenverkiezingen. Tevens is het een controle op de gemachtigden en plaatsvervangende gemachtigden op de dag van kandidaatstelling.
De kandidaatstelling was op 30 januari, waarna op 31 januari het Centraal Stembureau de kandidatenlijsten onderzocht. Eventuele aanpassingen konden nog ingeleverd worden op 1 en 2 februari. Tussen 31 januari en 3 februari (17.00 uur) zijn de stukken van de kandidaatstelling nog in te zien geweest. Tot uiterlijk dinsdag 7 februari is er de mogelijkheid tot het indienen van beroep bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State tegen beschikking over de geldigheid van de kandidatenlijst en de handhaving van kandidaten en aanduidingen. De uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak kan tot uiterlijk maandag 13 februari worden gedaan. Zo spoedig daarna maakt het Centraal Stembureau de onherroepelijk vastgestelde kandidatenlijsten openbaar, óf in het Provinciaal blad óf Waterschapsblad.
Provincie Friesland
In deze provincie hebben 18 partijen zich gemeld, dat zijn er 2 meer dan vier jaar geleden. De definitieve lijst van partijen wordt 3 februari bekend gemaakt, maar er hebben een aantal nieuwe partijen zich gemeld. Dat zijn BBB (BoerBurgerBeweging), AWP voor Water, Klimaat en Natuur, BVNL (Belang van Nederland), JA21 en Jezus leeft. Volgens de Leeuwarder Courant zouden JA21 en BBB een grote kans maken op meerdere zetels. Opvallend is dat de fractie van 50PLUS zich alsnog heeft aangemeld. In eerste instantie waren er geen kandidaten voor de lijst, maar die schijnen toch gevonden te zijn.
In 2019 deden ook de partijen DENK, Natuurlijk Fryslân en SGP nog mee, maar deze keer niet.
Provincie Utrecht
In de race naar zetels in de Provinciale Staten van de provincie Utrecht hebben zich 20 partijen gemeld. Ook hier zijn JA21, BBB, BVNL te vinden. Maar ook partijen als ZWARTE PIET IS ZWART en U26 GEMEENTEN.
Provincie Overijssel
In deze provincie staan 19 partijen ingeschreven die mee willen doen.
Provincie Drenthe
Ook hier hebben 19 partijen zich gemeld, waarbij onder meer ook JA21, BBB, en BVNL. Tevens de partij Alliantie, die altijd als denktank voor Pieter Omtzigt heeft gefunctioneerd.
De provincies hebben vrijdag 3 februari aan het eind van de middag (17.00 uur) een bijeenkomst waar alle gegevens officieel worden gemaakt – uitgezonderd een beroep. Mogelijk dat daarna onmiddellijk de lijsten bekend worden gemaakt en kan er meer worden gezegd.
(Bronnen: Wikipedia, Kiesraad, Gemeente Lelystad, Leeuwarder Courant, Gemeente Utrecht, Duurzaam Nieuws, Suikerbiet, Drents Parlement, Staatscourant)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 03.02.2023
