WAGENINGEN – In september 2024 werd door de gemeente Almere gemeld dat vanaf het eind van september 2024 werkzaamheden gestart zouden worden aan het Humberpad. Bij deze werkzaamheden zouden onder meer 99 iepen worden vervangen door nieuwe bomen, omdat de iepen een entprobleem hadden.
Zwakke verbindingen
Maar voor de gemeente Almere was het niet de eerste keer dat er iepen waren aangetroffen met een zwakke verbinding – een entprobleem genoemd. Zo waren er in augustus 2023 iepen aan de Goudplevierweg en de Paradijsvogel gevonden met zwakke verbindingen tussen stam en wortels, waardoor ze meer vatbaar zijn voor breuk en omvallen. De natuurorganisaties hebben gemeld dat er zo’n 40 soorten iepen en vele kruisingen te vinden zijn. Maar de iep heeft last van de schimmel Ophiostoma ulmi, die de iepenziekte veroorzaakt.
Daarentegen heeft men een mechanisme ontdekt, zodat men door selectie- en kruisingsprogramma’s bomen kan ‘maken’ die bestand zijn tegen de ziekte. Ondertussen zijn er flink wat resistente hybride-iepen te vinden. Maar door enten kunnen er zwakke verbindingen ontstaan tussen de stam en de wortels. Enten is een bepaalde teeltmethode waarbij een bovenstam wordt samengevoegd met een onderstam, wat meestal goed gaat. Maar het kan ook voorkomen dat de twee delen elkaar afstoten, waardoor bomen kunnen omvallen of afbreken op de entplaats. Meestal zit deze entplaats onder de grond, waardoor de afstoting moeilijk te zien is.
Onderzoek WUR
Wageningen University & Research heeft nogal wat onderzoek laten doen naar enten en onder meer naar teelt van cultuurvariëteiten van laanbomen. Om laanbomen te kunnen veredelen kan men onder meer gebruikmaken van de methode van enten, wat meestal gebeurde in de winter en het vroege jaar. Er is bij de WUR onderzoek gedaan of dit ook mogelijk was op andere momenten in het jaar. Hiervoor kwam in 1996 het rapport uit ‘Laanbomen enten in september (Ervaringen na 15 jaar onderzoek)’.
Normaal gesproken wordt geënt in de maanden januari, februari en mogelijk maart, maar men heeft – na 1978 – onderzocht of het ook mogelijk was om in september te enten, waarbij gemeld werd dat deze mogelijkheid zeer zeker succesvol was. Bij veel gewassen was het percentage van slagen van entprocedures in september hoger dan de veredeling in de wintermaanden.
Geënte bomen
Vandaag kwam er een artikel binnen met de titel ‘Waarom geënte bomen soms doodgaan, en hoe je dit voorkomt’. Hierbij gaat het natuurlijk niet om de bomen van de gemeente in de openbare ruimte, maar meer om de bomen op privaat terrein, maar dit zal eigenlijk niet veel mogen uitmaken. Het artikel geeft uitleg waarom het niet altijd lukt met een geënte boom na de aanschaf. Aangegeven wordt dat een geënte boom een boom is waarbij een deel van de ‘ene plant’ (de ent) is vastgemaakt op een ‘andere plant’ (de onderstam).
Dit soort bomen zouden al heel lang worden gekweekt, aan de ene kant voor de stevige wortels en aan de andere vaak om de smakelijke vruchten. Maar het kan voorkomen dat juist de geënte bomen niet aanslaan of het niet overleven. Een belangrijke reden hiervoor is de slechte entverbinding. Dit is de plaats tussen de ent en de onderstam, waarbij het voorkomt dat deze niet goed is genezen of juist niet stevig genoeg is. Daarnaast kan het ook liggen aan de omgeving waar de boom wordt geplant, ziekten en verkeerd moment in het jaar voor het planten van de geënte boom.
Opvallend hierbij is dat er een mogelijkheid is voor ziekten en plagen, want juist daarom worden bomen geënt om juist dit probleem tegen te gaan. De site van The University Twente (Biologische Tuinvereniging Drienerlo) laat weten dat het van groot belang is dat de cambiumlaag (tussen bast en hout) van de ent en de onderstam goed contact moeten maken en even dik zijn. Daarnaast zijn beide delen horizontaal schuin afgesneden en de plaats van enten wordt afgedekt met bindmateriaal.
Tenslotte geeft de Natuurvereniging IJsselmonde aan dat men door te enten meestal eenzelfde boom krijgt als de ‘moederboom’, wat dan geldt als men 2 bomen gebruikt, die nauw verwant zijn. Hierbij is bijvoorbeeld sprake als men een rode beuk ent op de onderstam van een gewone beuk. De site geeft aan dat bij het enten de stam (of tak) schuin afgesneden wordt en het andere gedeelte schuin in tegengestelde richting. Hierdoor passende beide delen (de zogenaamde wondvlakken) precies op elkaar. De entplaats (de wond) wordt daarna goed afgedekt en eventueel nog met was afgesmeerd, zodat er geen water in de wond kan lopen.
(Bronnen: Startpagina, MSN / Startpagina, UT Twente, WUR, Natuurvereniging IJsselmonde, Khamakar News Agency)
Henny AJ Kreeft (Stichting De Groene Mantelzorger)
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 17.12.2025
