GILZE EN RIJEN – De naam Kampstraat is nog steeds een raadsel. Hier werd in het artikel ‘De Kampstraat wordt gebouwd’ al over gesproken. Hierin wordt aangegeven dat de naam Kampstraat pas officieel werd vastgelegd middels een besluit op 7 september 1915. Dit houdt in dat de naam Kampstraat niet direct gekoppeld is aan het Kamp bij Rijen.
Daarnaast staat in de krant ‘De Harderwijker’ van zaterdag 30 juni 1906 een artikel te lezen over ‘De Landweer’. In het artikel, met verwijzingen naar De Tijd en het Utrechts Dagblad, wordt gesproken over Kamp Zeist. Het Kamp was geheel volgens militaire voorschriften ingericht, waarbij de tenten “ … netjes en zorgvuldig op rijen zijn geplaatst en wel zoo, dat in het midden een weg open blijft, die de straat van het kamp is en daarom de Kampstraat wordt genoemd … “ Hetzelfde artikel is ook terug te vinden in Het Nieuws van 23 juni 1906.
Zou het nu zo zijn geweest, dat het Kamp bij Rijen op dezelfde manier was gebouwd en dus ook een Kampstraat had, dan was de naam al veel eerder in gebruik geweest en werd niet bij het besluit van 1915 pas Kampstraat genoemd. Daarbij komt dan nog dat de straat over het gebied verschillende namen heeft gehad. De onduidelijkheid komt (waarschijnlijk) doordat er weinig terug te vinden is aan openbare stukken en gemeentelijke documenten. Daarbij komt dan nog dat het archief van de kranten ook moeilijk te vinden is.
Bouw van de woningen
Volgens de schets – de vraag is of dit refereert aan de tijd van de bouw – in artikel ‘Bouw van huizen in de bossen Kampstraat’ zouden er 10 villa-woningen zijn gebouwd door de Duitsers. Andere bronnen spreken over 11 woningen. Gegevens ook hiervan ontbreken, daar – bijvoorbeeld aangegeven op de site Archieven.nl – de Duitsers systematisch bouwtekeningen en andere technische documenten hebben vernietigd. Echter dat ontslaat natuurlijk niet dat de gemeente al de documenten had moeten archiveren.
Wel is bijvoorbeeld een brief bewaard gebleven uit 1942 dat mensen binnen een paar dagen hun huizen moesten verlaten, omdat ze gesloopt zouden worden. Waarschijnlijk was dit in het kader van de uitbreiding van de vliegbasis.
De woonwijk De Kampstraat (‘Siedlung’) werd door de Duitsers aangelegd, waarna daar medewerkers van de vliegbasis gingen wonen. Aan het eind van de oorlog werden er nogal wat bombardementen uitgevoerd op de vliegbasis (Fliegerhorst Gilze-Rijen) en omgeving. Daarbij werd de Kampstraat mogelijk niet getroffen, maar werden wel de huizen geplunderd door beide kanten.
Harrie Witlox liet opschrijven (in een van de verhalen op ’75 jaar vrijheid Gilze en Rijen’), dat bij het vertrek van de Duitsers vele gebouwen in Rijen in vlammen opgingen, net als bijna de gehele ‘Siedlung’. Hij gaf aan dat slechts 3 woningen nagenoeg intact zijn gebleven. Volgens hem is er – na veel geruzie met de gemeente – één woning overeind gebleven.
In 1943 zijn er vele bombardementen op het vliegveld geweest, waarna gevangenen in het werkkamp alles moesten repareren.
Na 1945 kwam het herstel op gang en dat was met name van groot belang voor de woningen. Want door de sterk groeiende bevolking was er een nijpend tekort aan woningen. Echter, de woningbouw lag bijna compleet stil tussen 1945 en 1948, waardoor jonge mensen bij families moesten gaan wonen. Tevens werd het tijd dat de gemeente in zou grijpen. De gemeente Gilze en Rijen koos in eerste instantie voor Gilze, hoewel de woningnood in Rijen het grootst was. Het werd beter na de realisatie van het bouwplan ‘Vijf Eiken’ (in 1954 vastgesteld).
De woningen aan de Kampstraat, de vroegere woningen voor Duitse officiers of personeel, waren gedeeltelijk beschadigd of verwoest (volgens de site Tijdmachine Gilze en Rijen). Maar de grond en de woningen waren niet van de gemeente, maar in particuliere handen. De gemeente Gilze en Rijen kwam met het bureau Herstelbetaling en Recuperatiegoederen overeen om het gehele complex woningen inclusief de grond te kopen voor net iets meer dan 17.000 gulden. Het verhaal gaat dat het gaat om 11 bruikbare woningen of bruikbaar te maken woningen. Tevens 1 te slopen woning. Alles inclusief bestrating, trottoirs en riolering. De geschiedenis geeft aan dat de grote woningen in 1950 gesplitst werden in 2 woningen.
De site Traces of War vertelt het verhaal net iets anders. Volgens de site kwamen de woningen niet ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog; ze waren allemaal beschadigd, van licht tot heel zwaar. Na de oorlog kwamen de woningen in bezit van de Sectie Oorlogsbuit van het Militair Gezag (later Bureau Oorlogsbuit genoemd). Gezien de hoge woningnood, heeft de gemeente het complete complex gekocht voor 12.000 gulden, waarbij de ondergrond deels werd gekocht en deels onteigend.
Daarna werden de woningen – middels provisorische voorzieningen – bewoonbaar gemaakt. Dit was maar voor een gedeelte, de andere waren te zwaar beschadigd. Echter, praktisch gezien waren de woningen erg onpraktisch en veel te groot. In 1950 werden 10 woningen gesplitst en verbouwd, waardoor er 21 nieuwe woningen ontstonden met woonkamer, keuken en minstens 3 slaapkamers.
(Bronnen: Archieven, Perry Vermeulen, 75 jaar Vrijheid Gilze en Rijen, Netwerk Oorlogsbronnen, Heemkring Molenheide, Tijdmachine Gilze en Rijen, Traces of War, Khamakar News Agency )
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 29.03.2023
