OPINIE – Vandaag, vrijdag 24 maart, heeft de Ministerraad de Spreidingswet Asielzoekers van staatssecretaris Eric van der Burg (Asielzaken) besproken. De nationale media en tv wisten ook meteen te melden dat het een moeilijke dossier was en dat de staatssecretaris ondanks forse kritiek de wet nauwelijks heeft aangepast.
Spreidingswet Asielzoekers
Het wetsvoorstel heet overigens ‘Gemeentelijke taken mogelijk maken Asielopvang Voorzieningen’. De Raad van State heeft op 1 februari 2023 haar advies vastgesteld en daarna op 6 februari dit advies openbaar gemaakt.
In het advies wordt uitleg gegeven en aangegeven wat de bedoeling is. Volgens de Raad van State is het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COa) afhankelijk van de vrijwillige medewerking van gemeenten om opvangplaatsen voor asielzoekers mogelijk te maken of beschikbaar te stellen. Vak K wil hier verandering in aanbrengen in een manier dat gemeenten een wettelijke taak krijgen in het opvangen van asielzoekers. Dit zou geen tijdelijke noodwet zijn maar een permanente regeling voor een nieuw stelsel van asielopvang. Hierin zou dan ook de regeling zijn opgenomen voor een betere verspreiding over de gemeenten, waardoor een betere solidariteit tussen de gemeenten zou ontstaan.
Hiervoor zal de Minister van Justitie en Veiligheid eens in de 2 jaar een inschatting maken van het aantal op te vangen asielzoekers. Dit wordt vertaald naar een mogelijke verdeling over alle gemeenten.
De Afdeling advisering van de Raad van State is van mening dat er een solide en duurzaam stelsel van asielopvang moet komen, mede gezien de huidige situatie in de asielopvang. Echter datgene wat staatssecretaris heeft voorgesteld is volgens de Afdeling onnodig complex. Tevens blijft men zitten met vragen of de wet wel uitvoerbaar is.
Zo, het zou maar gezegd worden door de Raad van State of de wet wel uitvoerbaar is. November 2022 gaf Unicef aan dat de Spreidingswet, een eerste stap zou zijn naar een stabiel asielopvang. Daarom riep de organisatie ook de gemeenten en het ministerie van Justitie en Veiligheid op om onmiddellijk te handelen in de geest van de Spreidingswet. Hierbij moet het overplaatsen van kinderen naar geschikte en blijvende kindvriendelijke asielopvang een hoge prioriteit krijgen.
Daarnaast riep Unicef gemeenten op – om met de nieuwe wet in het vooruitzicht – meteen al te zoeken naar en aandragen van geschikte locaties. Tevens werd de staatssecretaris van Asiel en Migratie verzocht om gemeenten die met opvangplekken voor (alleenreizende) kinderen aankomen, een financiële tegemoetkoming te geven.
De staatssecretaris heeft zes weken de tijd genomen om te reageren op de reactie van de Raad van State op het eerste kabinetsvoorstel. Volgens de Raad van State was het voorstel moeilijk uitvoerbaar en te vaag. Tevens mankeerde er zoveel aan, dat de staatssecretaris wel een uitgebreide reactie moest formuleren. Het kabinet is echter niet van plan om het wetsvoorstel aan te passen. Dit komt omdat er flinke discussies hebben plaatsgevonden tussen de coalitiepartijen – en daardoor vertragingen veroorzaakten – en met dit voorstel een meerderheid in de Tweede Kamer is ontstaan. Dit komt omdat de coalitiepartijen hebben ingestemd met het voorstel en daarom zal er niets structureels gaan veranderen. Bij een eventuele aanpassing, verandering of wijziging moet de staatssecretaris nog maar zien of de gehele coalitie mee zal gaan.
Een ander punt is dat de wet pas op 1 januari 2024 in zal gaan en niet op 1 januari 2023, zoals eigenlijk de bedoeling was. Dat betekent dat er nog het een en het ander geregeld wordt met bestaande afspraken. Zo moet de crisisnoodopvang verlengd worden tot het aantal benodigde opvangplekken is gerealiseerd, maar zeker tot 1 juli 2023. Daarbij verwacht de staatssecretaris 19.000 opvangplekken per juli en er is ook gesproken over de opvang van derdelanders uit Oekraïne.
De opzet van 1 januari 2023 was om zoals eerder de chaos in Ter Apel te voorkomen, gaat dus niet werken. Normaal gesproken komen er in het voorjaar en in de zomer asielzoekers het land binnen en zal dit jaar de nachtmerrie ‘Ter Apel’ wederom gaan ontstaan. Het aanmeldcentrum Ter Apel in Groningen was vorig jaar overvol, mede doordat de doorstroom naar opvang in gemeenten in de rest van het land niet liep. Kamerlid van de SP, Jasper van Dijk, heeft hier al voor gewaarschuwd.
Een kabinet dat drijft op een krappe meerderheid in de Tweede Kamer wil het wetsvoorstel niet aanpassen. Daarbij komt dan nog dat eind mei een nieuwe Eerste Kamer gekozen wordt en de vraag is niet of het kabinet een meerderheid zal krijgen. Want die is er niet na de duidelijke overwinning van BoerBurgerBeweging in de provincies. De vraag is alleen of de minister-president een akkoordje kan vinden met Carolien van der Plas in dit dossier. En dit zal alleen gaan gebeuren als het kabinet de stikstofplannen van tafel zal vegen.
Het zal nog een warme zomer gaan worden met veel getouwtrek. De vraag is alleen wie het meeste water bij de wijn wil doen.
In ieder geval lijkt het binnen het kabinet ook vaak te donderen. VVD en CDA zijn van mening dat de instroom van asielzoekers naar beneden moet, echter D66 en de ChristenUnie stellen vragen hierbij of dat het realistisch is. CDA heeft flink verloren en de vraag is of ze nog wel een volwaardige partner is in het kabinet.
In het kabinet draait het om een aantal zaken. Los van het verlies van de coalitiepartijen bij de laatste Statenverkiezingen, heeft vak K keuzes te maken. Statushouders en ook asielzoekers moeten sneller een woning krijgen, zodat de nieuwe instroom – die zeker gaat komen – van asielzoekers weer opgevangen kan worden. Maar meer woningen betekent dat er meer gebouwd moet worden. Maar die grote nieuwbouw hangt samen met de stikstofproblematiek, waarbij de berekeningen vraagtekens oproepen, geen vergunningen worden afgegeven en rechts (radicaal) loopt te springen over die ‘buitenlanders’ die voorrang krijgen.
Er wordt ‘gefriemeld op de centimeter’ over flexwoningen, tiny houses en tijdelijke woningen of soms zelfs de hoogte in. En ondertussen gaat vak K in Tunesië bedelen om asielzoekers op te nemen of mensen proberen daar te houden. Ondertussen weet het kabinet niet wat er speelt in het land, mensen die weg willen, mensen die ontevreden en bang zijn en zich niet veilig voelen.
Trouw – op vrijdagmiddag 24 maart – komt met het artikel ‘Asielwet ongewijzigd naar Kamer. ‘Onbegrijpelijk’, vindt de VNG’. En eventjes later komt het Persbericht van de Ministerraad, dat begint met “ … De ministerraad heeft op voordracht van staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) ingestemd met het wetsvoorstel dat zorgt voor voldoende asielopvang met een evenwichtigere verdeling over het land. Het wetsvoorstel Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvang zal voor behandeling worden aangeboden aan de Tweede Kamer … “
(Bronnen: NOS, Raad van State, Unicef, Gemeente.nu, Trouw, Ministerraad)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 24.03.2023
