BOXTEL – Volgens de Helmondsche Courant van 28 november 1947 was een jaar eerder de Gezondheidsdienst voor Dieren in Noord-Brabant opgericht. Volgens andere sites zou de eerste locatie Rechterstraat 80 in Boxtel zijn geweest. De officiële opening van deze provinciale Gezondheidsdienst voor Dieren werd verricht door Prof. Dr. De Quay, de toenmalige commissaris van de Koningin. Het gebouw was een villa, gebouwd tussen 1850 en 1875 en werd later een woonhuis.
Gezondheidsdienst voor Dieren Noord-Brabant
In 1946 was de oprichting van de Gezondheidsdienst voor Dieren in Noord-Brabant, wat werd toegelicht tijdens een studiedag in 1947, waar Dr Kirch het doel en de werkwijze van de door en voor boeren opgerichte Dienst uiteenzette. In de speech van Dr Kirch werd gewezen naar de Gezondheidsdienst voor Dieren in Friesland die al zo’n 30 jaar bestond. Hierover werd in de jubileumeditie van de GD Royal aangegeven dat ‘Friesland’ in 1919 werd opgericht.
De Gezondheidsdienst voor Dieren was nodig omdat het buitenland eisen ging stellen bij aankoop van vee en zuivelproducten, waardoor de behoefte aan een Gezondheidsdienst voor Dieren steeds groter werd, mede gezien dat men er achter kwam dat zo’n 40 procent van het Friese Rundvee-stamboek was besmet met tuberculose. Daarom werd een laboratorium ingericht om tbc aan te pakken. Gezien het goede werk in Friesland, werd gevoeld dat er ook in Noord-Brabant een Gezondheidsdienst voor Dieren nodig was.
Door NCB werd reeds in 1938 de eerste stappen gezet voor deze Gezondheidsdienst, maar dit werd ‘gedwarsboomd’ door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. De bezettende macht wilde in elke provincie een Gezondheidsdienst, maar dit bevel werd gesaboteerd.
Huiselijke sfeer Dienst
Najaar 1946 werd er door de boerenorganisaties en zuivelbonden in Noord-Brabant de provinciale Gezondheidsdienst voor Dieren opgericht, die onder directeur Dr Kirch kwam te staan. Dit liep bijzonder goed – volgens de berichten – daar 87 van de 88 zuivelfabrieken zich in 1947 hadden aangesloten. In de speech van de directeur werden getallen over onderzochte dieren genoemd, maar tevens aangegeven dat de dienst ook begon met de aanpak van tbc. Hierbij werd gewezen op de aanpak van tbc in Friesland, waarbij in 1910 nog 40 procent van de koeien besmet waren en ‘nog maar’ 1.7 procent in 1947. In Noord-Brabant was het percentage in die periode bijna 20 procent.
Op het moment dat in de provincie het rundvee nog niet vrij was van tbc, kwam ook een ander bericht en dat was dat men niet moest kamperen op besmette bedrijven. De directeur van de Gezondheidsdienst voor Dieren had de Brabantse gemeentebesturen geadviseerd om geen kampeervergunningen voor boerderijen af te geven, voordat gebleken was dat de aanwezige rundveestapel tbc vrij was. Hiermee wilde men ook voorkomen dat mensen besmet zouden worden door zieke dieren. In 1952 werd door de Gezondheidsdienst voor Dieren gemeld dat het aantal gevallen van varkenspest toenam. Weer een ziekte die aangepakt moest worden.
In Dagblad De Stem van 25 mei 1950 werd gesproken over een plan van 100 miljoen gulden voor een plan van 5 jaar. Met dit plan werd aangegeven dat tbc uit de wereld van de dieren moest verdwijnen.
Het gebouw aan de Rechterstraat was een riant herenhuis, dat ondanks ‘kleine aanpassingen’ toch de uitstraling bleef houden van een huis, wat versterkt werd door de inrichting die de huiselijke sfeer bleef uitdragen. In eerste instantie werd het pand gehuurd van de gemeente Boxtel, maar in 1951 was het pand in eigendom genomen. Daarna werd het naastgelegen pand aangekocht, wat eind 1951 bijna ook helemaal was ingericht. Door deze stappen had de gemeente Boxtel een snellere beslissing genomen dan andere gemeenten (vooral Den Bosch).
In de verdere geschiedenis is ook een fusie tussen de Gezondheidsdienst voor Dieren Noord-Brabant en die van Limburg doorgevoerd en later ook nog naar één vestiging in Deventer. In de tussentijd is er ook een nieuw gebouw aan de Molenwijkseweg geopend, waarbij op 15 mei 1986 het vergrote en vernieuwde gebouw officieel is heropend. In het vernieuwde gebouw hebben afdelingen virologie, bacteriologie, klinische chemie, andere laboratoria en kantoren gezeten. In de aanloopperiode van GD Royal gingen de diensten in Friesland en Noord-Brabant niet meteen dicht, mede gezien dat er niet genoeg ruimte in Deventer beschikbaar was. Zo hebben de afdelingen Inkoop en Financiële Zaken nog een tijd in Boxtel gezeten.
(Bronnen: Helmondsche Courant / Delpher, BHIC, GD 100 Jubileumblad, Winschoter Courant / Delpher, Trouw / Delpher, Provinciale Noord-Brabantsche Courant / Delpher, Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant / Delpher, Dagblad De Stem / Delpher, Ensie)
Henny AJ Kreeft
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 10.12.2025
