VEENENDAAL – De regionale media komen met het bericht dat aan een statige laan in Veenendaal zo’n 109 Hemelbomen moeten verdwijnen – hoewel ze pas in 2010 zijn geplant – omdat ze niet bij de nieuwe wijk passen. De bomen zijn juist in 2010 geplaatst, speciaal voor de nieuwe wijk. Het is alleen jammer dat het artikel weer achter zo’n paywall staat. Daarentegen heeft de gemeente Veenendaal een Raadsinformatiebrief gestuurd aan de gemeenteraad.
Vervangen Hemelbomen Van Essenlaan
De Raadsinformatiebrief ‘Vervangen Hemelbomen Van Essenlaan’ spreekt over 107 Hemelbomen (Ailanthus altissima) die langs de gehele Van Essenlaan staan en die momenteel volwassen beginnen te worden. Volgens de gemeente zijn de bomen aangeplant in 2010 en gerekend vanaf de kweek zijn de bomen ongeveer 20 jaar oud. Hierdoor begint de Van Essenlaan ook aanzicht en karakter te krijgen.
Maar daarna komt het probleem – volgens de gemeente – boven tafel. De gemeente Veenendaal geeft aan dat de Hemelboom een uitheemse boom is die nog niet zo lang in Nederland wordt gebruikt en dat er nu problemen zijn ontdekt. De Raadsinformatiebrief geeft aan dat de boom een grote groeikracht heeft waardoor de wortels schade zouden toebrengen aan wegen en constructies. Tevens zou door de verspreiding van de zaden wilde exemplaren zich ‘planten’ zodat de inheemse flora bedreigd wordt. Hierdoor heeft het RIVM de Hemelboom op de lijst van invasieve exoten geplaatst, waardoor de Hemelboom niet meer worden verhandeld, aangeplant of verspreid.
Voor de bestaande Hemelbomen zijn er geen van dit soort regels; de terreinbeheerders bepalen zelf wat ze gaan doen met de bomen. Er is een onderzoek gedaan ‘Boomtechnisch onderzoek: HEMELBOMEN, VAN ESSENLAAN, VEENENDAAL’. Uit onderzoek en inspectie op locatie is – volgens de gemeente – gebleken dat de Hemelbomen (ernstige) schade beginnen te veroorzaken, waardoor de groenbeheerder meldt dat men de gehele bomenlaan wil vervangen.
Hemelboom
Gegevens over de Hemelboom geven aan dat het een snelgroeiende zachthouten boom is – uit de familie Simaroubaceae – met meestal een rechte stam en een die zo’n 25 meter hoog kan worden. De boom komt oorspronkelijk uit China, Taiwan en Koreaans Schiereiland, veel aangeplant in parken, tuinen en langs straten – voor schaduw en sierwaarde. Sinds 1975 is de boom in Nederland in opmars, vaak door verwildering.
Volgens de gemeente Veenendaal zijn er weinig terreinbeheerders die op dit moment op grote schaal preventief Hemelbomen gaan kappen. Meestal worden door de gemeenten een sterfhuisconstructie gehanteerd. Daarentegen zijn er niet veel lanen die op dezelfde manier zijn ingericht als de Van Essenlaan, waar de Hemelboom als hoofdsoort is aangeplant. Op sommige locaties in natuurgebieden kan de boom een opkomende bedreiging vormen.
De gemeente geeft aan dat de vrouwelijke hemelbomen grote hoeveelheden zaden aanmaken en aan de Van Essenlaan is meer dan de helft van de bomen vrouwelijk. Daarentegen zijn er rond de locaties nauwelijks zaailingen aangetroffen, wat waarschijnlijk komt doordat de zaden niet kiemkrachtig zijn in de beheerde stedelijke omgeving en dat de zaden zich niet ver verspreiden. De verspreiding van de zaden is niet het argument voor preventieve kap.
De wortels (uitlopers) zijn zeer krachtig, sterk en kunnen ver komen. Indien er wortelschade te vinden is, hebben hevige groeireacties plaatsgevonden, wat vaak gebeurt in een stedelijke omgeving. Dit is reeds te zien aan de Van Essenlaan waar de wortels de kademuren bedreigen. Volgens de gemeente is dit een gevaar, waar iets aan gedaan moet worden. Op andere locaties hebben de Hemelbomen op dit moment nog voldoende ruimte.
Aanpak
In principe kunnen de bomen blijven staan volgens de wet, maar er is wel actie nodig voor de bomen aan de zijde van de kademuur. Hierbij kan het in de toekomst ook zo zijn, dat er meer bomen moeten verdwijnen, als ze problemen gaan veroorzaken aan trottoirs, asfalt en riolering. De gemeente wil alle Hemelbomen aan de bomenlaan kappen en vervangen door een variatie van (inheemse) boomsoorten.
Tevens moet de asfaltdeklaag van de Van Essenlaan worden vervangen, wat gepland staat voor 2026. Daarvoor moeten de bomen eerst worden verwijderd – om schade aan de weg en hoge kosten te voorkomen – zodat daarna nieuw asfalt aangebracht kan worden.
De gemeente Veenendaal geeft tevens aan dat nu de kans is om een nieuw beeld te creëren met een veel grotere waarde voor de biodiversiteit. De ecologische waarde van de Hemelboom is vrijwel nihil – volgens de gemeente. Naast het vervangen van de bomen, moet ook de beplanting worden vervangen, omdat er teveel worteluitlopers zijn. Deze zorgen voor onherstelbare schade aan de beplanting. De gemeente stelt voor de beplanting te vervangen door een ecologisch kruidenmengsel, zodat er meer natuurwaarde en biodiversiteit ontstaat. De bomen die geplant worden, hebben een forse maat en de werkzaamheden zullen in het eerste kwartaal van 2026 beginnen.
(Bronnen: De Gelderlander, AD, Gemeente Veenendaal, Wikipedia)
Henny AJ Kreeft (Stichting De Groene Mantelzorger)
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 18.10.2025
