UTRECHT – Volgens het ‘Uitvoeringsplan Gezond Water in stad Utrecht’ hebben de gemeente Utrecht en het waterschap een gezamenlijke verantwoordelijkheid om de ecologische waterkwaliteit in de stad voor het ‘overig water’ te verbeteren. Al jaren wordt er gewerkt aan het verbeteren van de waterkwaliteit maar volgens de gemeente moet er harder aan getrokken worden om de vastgestelde waterkwaliteitsdoelen voor het ‘overig water’ te bereiken. Met de kreet ‘overig water’ worden kleine wateren bedoeld wat het merendeel van het Utrechtse oppervlaktewater beslaat.
Programma Gezond Water
De gemeente Utrecht heeft op haar site op de pagina ‘Duurzaamheidsverslag 6. Groene leefomgeving: exoten’ een artikel geplaatst over de bestrijding van invasieve exoten in het oppervlaktewater. Voor de werkzaamheden wordt samengewerkt met het waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR), onder meer vanuit het Programma Gezond Water. Met dit programma worden tot en met 2028 werkzaamheden in de stad Utrecht uitgevoerd om de waterkwaliteit te verbeteren, waarbij onder meer de invasieve exoten worden bestreden.
Ook de regionale media kwamen afgelopen weken met een artikel over het Programma Gezond Water. In de media heeft het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden gemeld dat exotische waterplanten van nature niet thuishoren in Nederland. Deze invasieve exoten kunnen negatieve invloed hebben op de waterkwaliteit en de biodiversiteit.
Invasieve exoten zijn in principe zowel planten als dieren en komen dus voor op het land en in het water. Aangezien ze van nature niet voorkomen in Nederland worden ze uitheems (exoot) genoemd. Dit zijn onder meer Aziatische duizendknoop, Reuzenberenklauw en Amerikaanse Rivierkreeft. Doordat de invasieve exoten door verspreiding en vestiging in Nederland de hier normaal voorkomende soorten (inheems) kunnen overwoekeren, kan de biodiversiteit worden aangetast.
Utrechtse sloten en wateren
De gemeente Utrecht geeft aan dat in Leidsche Rijn, Vleuten de Meern, de Minstroom op meerdere plaatsen het Ongelijkbladig Vederkruid (een invasieve exoot) is aangetroffen. De plant zou woekerend zijn, een bedreiging voor de biodiversiteit in het water én is nadelig voor de aan- en afvoer van water. De HDSR en gemeente Utrecht hebben in 2023 in de Eschersingel een pilot uitgevoerd, waarbij inheemse soorten zijn uitgezet na de baggerwerkzaamheden. In 2024 zijn de kleinere watergangen extra gemaaid.
De lokale media sluiten hierbij aan en geven aan dat de gemeente Utrecht deze werkzaamheden heeft opgestart, waarbij op meerdere locaties de invasieve exoten worden verwijderd. De werkzaamheden zullen zo’n 4 jaar in beslag nemen, wat voor een groot deel zal gebeuren in Leidsche Rijn. Met de werkzaamheden moet de natuur hersteld worden. Het komt vaak voor dat de invasieve exoten zo hard groeien, dat ze elkaar en andere planten (en waterdieren) overgroeien en gaan rotten. HDSR geeft zelfs aan dat sommige vijvers zo dichtgegroeid zijn, dat er nauwelijks nog ruimte is voor andere planten en voor waterdieren en vissen.
Het komt regelmatig voor dat omwonenden overtollige waterplanten uit een aquarium of vijver in een sloot gooien. Dit is niet de bedoeling, daar deze planten ook via de juiste manier afgevoerd moeten worden.
Het werken aan het Programma Gezond Water brengt met zich mee dat er werkzaamheden zijn tot en met 2028 in de hele stad Utrecht, dus ook in elke wijk. Daarbij worden onder meer tevens natuurvriendelijke oevers aangelegd, waardoor er meer dieren kunnen leven en de doorstroming verbetert. Tevens wil men er aan werken dat er minder zwerfafval in het water aanwezig is. Met het plan worden sloten, vijvers, plassen en grachten in Utrecht in 2028 schoner én gezonder.
De media laten nog weten dat het niet duidelijk is waarom de invasieve exoten het meest in Leidsche Rijn voorkomen, wat overigens al vanaf de bouw zo was. De gemeente en HDSR starten in de wijk De Tol. Ook in Oog in Al worden de werkzaamheden uitgevoerd in de Richard Wagnerlaan.
De werkzaamheden worden uitgevoerd met een zogenaamde maaiboot – of via handmaterialen vanaf de kant – en zal na 1 jaar worden herhaald worden. Het kan voorkomen dat door de werkzaamheden de sloot er ‘leeg’ uit komt te zien, maar dat wordt op den duur weer opgelost. De partijen proberen de inheemse waterplanten te sparen.
(Bronnen: Gemeente Utrecht, Onderzoek Utrecht, AD)
Henny AJ Kreeft (Stichting De Groene Mantelzorger)
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 04.10.2025
