GOUDA – De Royal GD (Gezondheidsdienst voor Dieren) is gevestigd in Deventer. Het is een organisatie die zich bezighoudt met de (veterinaire) gezondheid van alle dieren in Nederland. De organisatie is gebouwd op de geschiedenis van de provinciale Gezondheidsdiensten, die fuseerden en later 1 organisatie vormden met 1 locatie. In het verlengde van ‘Kroniek van Kampstraat’ (Rijen) en ‘Kroniek van een ziekenhuis’ (Lelystad) zal getracht worden om een ‘Kroniek van een gezondheidsdienst’ (Gouda) vast te leggen.
Ontwikkeling van Gezondheidsdienst
Mogelijk zullen er vele omwonenden van de Ronsseweg in Gouda en zelfs inwoners van Gouda zijn, die niet weten dat aan de Ronsseweg 553 de Gezondheidsdienst voor Dieren heeft gezeten, waarbij na een fusie de naam werd uitgebreid tot Gezondheidsdienst voor Dieren voor West- en Midden-Nederland. In november 2016 is hier reeds een aantal artikelen over geschreven die aangeboden werd aan de Goudse Post. Deze keer worden de artikelen uitgebreid en aangepast in de ‘Kroniek van een gezondheidsdienst’ vastgelegd.
Volgens de site van Royal GD is de Gezondheidsdienst voor Dieren opgericht in 1919 en werkt dus al meer dan 100 jaar aan diergezondheid in het belang van ‘dier, dierhouder en samenleving’. Volgens de site van Wikipedia was de eerste Gezondheidsdienst voor Dieren een boereninitiatief die door fokkerij- en zuivelcoöperaties in 1919 in Friesland werd opgericht. Voor de dienst was de belangrijkste doelstelling het bestrijden van rundertuberculose (ziektes worden in andere artikelen besproken).
Na de start van de Gezondheidsdienst voor Dieren in Friesland zijn er in alle provincies Gezondheidsdiensten opgericht, die gefinancierd werden door de Overheid en agrarische sector. Veel van de taken in het kader van de diergezondheid werden vanaf 1954 uitgevoerd door het Landbouwschap, wat een semi-overheidsorganisatie was. Om de werkzaamheden soepel te laten verlopen – en te scheiden van de andere taken van het Landbouwschap – werd in 1972 de Stichting Gezondheidszorg voor Dieren opgericht, die viel onder het Landbouwschap. Door samenwerking tussen en onder regie van het Landbouwschap en de Stichting kon de Nederlandse rundveesector vrij worden gemaakt van een aantal ziekten, zoals tbc, brucella abortus bang en de besmettelijke lecucose. Tevens werden in de vermeerderingssector voor pluimvee Salmonella gallinarum, Salmonella pullorum en Mycoplasma gallisepticum uitgeroeid. In 2000 is het Landbouwschap opgeheven en kon de Gezondheidsdienst voor Dieren zich ontwikkelen tot een zelfstandige onderneming met nationale en internationale erkenning.
100 Jaar Gezondheidsdienst
Als men gaat zoeken, komt men een aantal provinciale diensten tegen, maar zeker niet allemaal, terwijl alle diensten druk waren met de veterinaire gezondheid en hun eigen specialisten hadden. Zo is er een artikel op de site van Edudeal ‘Fries Landbouwmuseum: Al 100 jaar gezondheidsdienst voor dieren’. Op zondag 13 oktober 2019 had het Fries Landbouw Museum een lezing over 100 jaar Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) georganiseerd. Tijdens de lezing werd gewezen op dierenarts Johannes Plet die de notabelen wees op de zogenaamde tbc-huisjes op de boerenerven. In deze locaties kagen zieke dieren te kuren en op stal waren er koeien die ziektes hadden zoals Rundertuberculose, mond- en klauwzeer en abortus Bang. Volgens de gegevens van dat moment zou zo’n 35 procent last hebben van deze ziekten onder het vee.
Aangezien besmette melk een risico kon vormen voor de volksgezondheid, werd in eerste instantie de TBC bestrijding van groot belang, waarop dus ook ‘onmiddellijk’ actie werd ondernomen. Zo kwamen de Bond voor Coöperatieve Zuivelfabrieken en het Dries Rundvee Stamboek met het idee om een Gezondheidsdienst op te richten. In 1919 werd Anne Veenbaas de eerste directeur van de Gezondheidsdienst voor Dieren in Friesland. Een jaar daarvoor was hij – dierenarts in Lemmer en Wolvega – benoemd als hygiëneconsulent. De oprichting heeft geresulteerd in de oprichting na de oorlog van een Gezondheidsdienst in elke provincie.
(Bronnen: Royal GD, Wikipedia, RIVM, EduDeal)
Henny AJ Kreeft
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 27.09.2025
