Minder bescherming voor oude bosgronden

ARNHEM – De provincie Gelderland heeft het voornemen om de beschermde status van oude bosgroeiplaatsen af te zwakken. Hierbij zou het gaan om zo’n 1.700 hectare, waarbij door de afzwakking de grond makkelijker te gebruiken zou zijn voor woningbouw en wegenaanleg. Om dit te kunnen realiseren heeft het bestuur van de provincie nieuwe criteria opgesteld en men moet hierbij denken aan stukken grond die op kaarten uit de negentiende  eeuw al als bosgebied werden aangeduid. 

Oude bosgroeiplaatsen 
In de Statenbrief van 16 september 2025 over het onderwerp ‘Oude bosgroeiplaatsen’ wordt uitleg gegeven over het item. Volgens de Statenbrief wordt een oude bosgroeiplaats omschreven als een plek in het landschap waar tenminste sinds het begin van de 19e eeuw, al bos aanwezig was. In deze bossen komen nog altijd bijzondere soorten voor, die nauwelijks verspreidt zijn vanuit de huidige vindplaatsen. Hierdoor ontbreken deze soorten in de jongere bossen. 

Dit houdt in dat de oude bossen een ‘ecologisch venster’ vormen naar de soortenrijkdom in het landschap en in sommige gevallen tot aan de bossen uit de Middeleeuwen. Aangezien het Kadaster aan het begin van de 19e eeuw is opgericht – en de eerste landsdekkende topografische kaart beschikbaar kwam -, wordt deze periode als referentie voor oude bosgroeiplaatsen aangehouden. Tevens waren de veranderingen in het landschap vóór 1850 veel minder grootschalig en intensief dan na die datum. Dit betekent dat bossen uit 1850 vaak al een lange tijd aanwezig waren.

Aanpassing beleid 
Volgens de provincie zijn oude bosgroeiplaatsen te vinden zowel binnen als buiten Natura 2000 gebieden en het GNN (respectievelijk 22.000 ha en 2.300 ha). Gemeenten hebben gemeld dat de bescherming aan oude bosgroeiplaatsen – middels de Omgevingsverordening Gelderland – last kan veroorzaken voor de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen. Eerder was in het Coalitieakkoord (van BBB, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP) opgenomen dat oude bosgroeiplaatsen met weinig natuurwaarde én buiten de Natura 2000 en GNN (Gelders Natuurnetwerk) gebruikt kunnen worden voor nieuwe bestemmingen. Landelijk is er geen beleid voor de bescherming van oude bosgroeiplaatsen.  

Voor de provincie zijn in de Omgevingsverordening Gelderland regels opgenomen ter bescherming van oude bosgroeiplaatsen, samen met een kaartbijlage waarin deze plaatsen zijn vastgelegd. Dit betekent dat een locatie op de kaart voorkomt, indien deze – volgens de eerste kaarten van het Kadaster – in de periode 1811 – 1832 al bebost was en nu nog steeds. Bescherming zou dan gelden voor de locaties die sinds 1832 zonder onderbreking uit bos hebben bestaan. De provincie stelt een wijziging voor, voor de oude bosgroeiplaatsen buiten Natura 2000 en GNN, waarbij gekeken wordt naar criteria om te zien of de locaties beschermingswaardig zijn. Indien de locatie hier niet aan voldoet, wordt deze locatie als niet beschermingswaardig beschouwd, waardoor de gemeente de ruimte versneld kan gebruiken voor andere bestemmingen. 

Tegengeluid 
Begin van het jaar hebben natuurbeheerders en milieuorganisaties kritiek geleverd op de plannen van Gedeputeerde Staten, daar men bang was dat waardevolle natuur verloren zou gaan. De Provinciale Staten waren ook niet overtuigd van de plannen, waardoor gedeputeerde Harold Zoet (BBB) terug moest om de criteria op te stellen. Daarna komen documenten met opmerkingen als ‘gronden met een lagere natuurwaarde’ en ‘minder beschermingswaardig’.  De provincie wil de regels versoepelen voor bosgronden die minstens 1 ha groot zijn en minstens 50 jaar oud zijn. 

Volgens de Open brief van 47 maatschappelijke organisaties zou de provincie de oude bosgroeiplaatsen moeten koesteren, omdat ze de schatkamers van biodiversiteit zijn. Rienk Jan Bijlsma (WUR) heeft in januari 2023 uitleg gegeven over het landschappelijk en ecologisch belang van de oude bosgroeiplaatsen. Hierbij werd de nadruk gelegd op de bodem, wat een schatkamer is voor de biodiversiteit en dus de basis voor natuurherstel. Los van de ecologische waarde van de bomen.  

Opvallend hierbij is dat er niet uitdrukkelijk wordt gesproken over de bomen die minimaal op de lijst van speciale, monumentale en beeldbepalende bomen moeten staan. Belangrijk is te weten wanneer de bomen zijn geplant, wat voor soort bomen het zijn, wat de gezondheidsstatus is van de bomen en meer van dit soort zaken die vallen onder de zorgplicht van de provincie.  

(Bronnen: Provinciale Staten Gelderland, Barneveldse Krant, BNNVARA, Natuur en Milieu Federatie, Mooi Wageningen)

Henny AJ Kreeft (Stichting De Groene Mantelzorger)
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek 

© Khamakar News Agency / 19.09.2025