LELYSTAD – Het Zuiderzeeziekenhuis was in 1982 al in gebruik genomen, maar de landelijke media gaven begin juni 1983 aan dat Koningin Beatrix op 2 juni 1983 het ziekenhuis officieel heeft geopend. Dit gebeurde onder meer door de onthulling van het beeld ‘De Wachtende’ van de Amsterdamse kunstenares Judith Pfaeltzer. Het beeld werd in eerste instantie in de hal van het ziekenhuis geplaatst, maar werd later verplaatst naar de hal van de poliklinieken. Bij het faillissement van de MC Groep is het kunstwerk verdwenen uit het ziekenhuis en in juni 2019 online geveild voor een bedrag van 1075 euro.
Lelystad groeikern en badplaats
De Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders heeft externe adviseurs de eerste bouwactiviteiten van de stad laten aansturen, waarbij een structuurschema al in 1969 werd opgesteld. Hierbij werd een noord-zuid georiënteerde stad met 4 wijken en een centrumzone vastgesteld, dat in 1972 door de minister werd goedgekeurd waardoor Lelystad een groeikern werd. De bedoeling was dat in 2000 een inwonersaantal van 100.000 zou zijn. In 1981 heeft de Waarheid laten weten dat het bestuur van Lelystad een onderzoek wilde om te zien of er een boulevard aangelegd kon worden, zodat de stad ook kon fungeren als een badplaats.
Belangrijk voor zo’n stad zou het Zuiderziekenhuis moeten gaan worden – als toonbeeld van een modern hospitaal – startend met 250 bedden en de mogelijkheid van uitbreiding tot 500 bedden, daar Lelystad zou gaan doorgroeien. Alleen ging dit niet helemaal van een leien dakje en zelfs de aanloop tot de bouw van het ziekenhuis heeft erg lang geduurd. Het eerste verzoek aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid werd in 1968 gedaan, maar het ziekenhuis werd pas in 1982 gerealiseerd, waarna in 1989 een fusie plaatsvond tot Stichting Zuiderzeeziekenhuizen, waarin Emmeloord en Lelystad gingen samenwerken.
Ontwerp van Zuiderzeeziekenhuis
Voor het ontwerp van het ziekenhuis was in 1971 architect Reintjes (Werkgroep 4-Architectensamenwerking B.V. Eindhoven) aangetrokken, die de ontwerpopdracht heeft gekregen. Bij het ontwerp was er een ministeriële goedkeuring van 200 bedden, maar in overleg met de Rijksoverheid is het aantal uitgebreid naar 300 bedden.
Bij de keuze van de stenen voor de buitenkant is bewust gekozen voor de rode gevelsteen, om een duidelijk verschil te maken met het vaak gebruikte grindbeton (heel vaak donkerbruin). Het rood was gekozen om een complementaire kleur te gebruiken voor de groene polder. Daarbij heeft men ook gewerkt aan een plan om niet massaal te bouwen, maar te werken aan een menselijk ziekenhuis.
Tevens hoorde bij het plan van het Zuiderzeeziekenhuis dat er korte looplijnen zouden komen, met verpleegafdelingen met korte gangen. Op deze manier zouden de lopende patiënten de eigen afdeling kunnen overzien, zonder daarbij het gevoel te hebben van een groot gebouw. Dit bracht met zich mee dat het gebouw werd ontworpen door een groep van architecten die verstand hadden van de bouw van ziekenhuizen. Belangrijk bij de bouw van het ziekenhuis was de functionaliteit van het gebouw, waarbij de basisstructuur ruimte gaf aan tal van indelingen. Hiervoor werden wanden gebruikt die makkelijk verplaatst konden worden. Op deze manier kon men uitbreiden maar ook krimpen zonder de hoofdstructuur aan te tasten.
In de bouw werden elementen gebruikt die het gebouw een eigentijdse stroming meegaf, waarbij onder meer gebruik is gemaakt van de zogenaamde Bossche School. De laatste is een traditionalistische stroming in de Nederlandse structuur was (gebaseerd op het gedachtegoed van Dom Hans van der Laan), waarbij ruimtewerking en evenwichtige maatverhoudingen een belangrijke rol spelen. Hierbij kan men denken aan stevige betonnen lateien (draagbalken) boven de ramen, brede stroken onder de dakrand, hoekaccenten bij de vensterbanken, consequent gebruik van grijze horizontale banden in de gevelvlakken. Daarbij komt dan ook nog dat het gebouw een toren heeft, versierd met reliëf in baksteen en beton, bestaande uit verticale stroken. Hierdoor wordt gewezen op een belangrijk publiek complex.
Meer bedden, daling verpleegdagen
Koningin Beatrix kon op 2 juni 1983 het ‘nieuwe’ Zuiderzeeziekenhuis openen, maar een half jaar later kwam de Leidse Courant met het bericht dat er landelijk gezien een forse daling was in het aantal verpleegdagen. De krant gaf aan dat door de opening van het Zuiderzeeziekenhuis in Lelystad het aantal ziekenhuisbedden in het eerste halfjaar 1983 was gestegen met 263 bedden tot 63.983 bedden, vergeleken met het eerste halfjaar van 1982. Maar in dezelfde periode is het aantal verpleegdagen met 246.000 gedaald tot ruim 9.8 miljoen. Daarentegen is het aantal opnamen met 1.000 toegenomen tot 797.000.
(Bronnen: Flevoland Erfgoed, De Waarheid / Delpher, Wikipedia, Open Monumenten Dag, Slipr, Parool / Delpher, Leidse Courant, De geschiedenis van ziekenhuis Lelystad)
Henny AJ Kreeft
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 11.09.2025
