DEN BOSCH – In verschillende plaatsen – zoals Dronten, Lelystad en Almere – is de bijplaatsing van afval (plaatsen van afval rond de afvalcontainers) een groot probleem en neemt toe, terwijl in andere plaatsen onderzoek naar het afval – zoals Breda en Goeree-Overflakkee – wordt gedaan om inzicht te krijgen naar het soort afval en waar het vandaan komt. Daarnaast zijn er vele vrijwilligers wekelijks bezig – onder meer de Wijkhelden – om het zwerfafval op te ruimen.
Motie over nudging
Ook in Den Bosch is bijplaatsing een groot probleem en hier is een boete van 150 euro ingesteld. De fractie van VOOR Den Bosch heeft over het probleem van het afval en bijplaatsingen een motie ingediend. Hierin wordt geconstateerd dat het aantal bijplaatsingen bij (ondergrondse) containers onverminderd doorgaat, dat de Afvalstoffendienst regelmatig dit afval ophaalt, maar dat er nog steeds sprake is van een niet uitziende openbare ruimte, wat leidt tot verdere verloedering. Daarom stelt de fractie voor om een pilot met nudging uit te voeren ‘in de strijd tegen bijplaatsingen van afval in een of meerdere wijken met zogenaamde hotspots’. Volgens de site van praktische psychologie staat ‘nudging’ voor een subtiele techniek uit de gedragspsychologie die wordt gehanteerd om mensen te stimuleren tot gewenst gedrag, waarbij de keuzevrijheid niet wordt beperkt en geen verplichtingen worden opgelegd.
Project Bijplaatsingen
In 2019 stond er een artikel van Rijkswaterstaat op de site van Afval Circulair waarin werd aangegeven dat de Afvalstoffendienst van Den Bosch sinds (op dat moment) 3 jaar bezig was met het project ‘Bijplaatsingen’. In feite had dit project een simpele doelstelling en dat was de bijplaatsingen bij ondergrondse containers definitief uit te bannen. Echter de doelstelling lag ver van de invulling en daarom had de Afvalstoffendienst gedragsbureau D&B ingeschakeld. Belangrijk hierbij was dat men eerst naar zichzelf zou kijken en de eigen processen eerst goed door zou nemen. Hierbij kan men denken aan de reactiesnelheid op storingsmeldingen, bijhouden van de containers, de beschikbaarheid van de containers en de (presentatie van) locaties. Op het moment dat de basis in orde is, kan men per locatie bekijken waarom bijplaatsingen plaatsvinden en wat daaraan gedaan kan worden. Zo kan men bijvoorbeeld een plantenparkje rond de containers creëren en toezicht instellen.
Boete wordt verhoogd
Enkele dagen geleden kwamen er ‘klachten’ van de zogenaamde afvaldumpers (zoals de regionale media aangaf) die door opsporingsambtenaren worden opgespoord en dan een boete krijgen van 150 euro. Maar de inwoners van de gemeente die het afval ‘bijplaatsen’ bij de afvalcontainers zijn het niet allemaal eens met een boete.
Dit is naar voren gekomen uit de behandeling van ‘klachten’ door de bezwarencommissie. Zo blijkt dat bij een bepaalde locatie regelmatig tafels en stoelen worden gedumpt en als dan iemand 2 doosjes achterlaat met een adres er op, krijgt deze persoon de schuld en dus de boete voor alle of meerdere zaken die zijn aangetroffen bij de containers.
Daarentegen is de gemeente van mening dat de ‘factuur van 150 euro’ niet als boete moet worden gezien, maar meer als de kosten die betaald moeten worden voor opsporing, opruimen en schoonmaken. Klagers hebben bij de bezwarencommissie ook aangegeven dat een doos bij de containers geplaatst wordt als de containers nok vol zitten. Tevens wordt er scheef gekeken naar (horeca) ondernemers die de kans krijgen om dozen op de stoep te zetten, zodat ze opgehaald worden. Waarom kan dat niet voor de gewone burger?
Het komende jaar (2026) zullen overtreders – de afvaldumpers bij ondergrondse containers – een hogere boete gaan ontvangen. De gemeente Den Bosch gaat de boete verhogen van 150 naar 220 euro per overtreding. De bedoeling is om door de verhoogde boete 2 fulltime handhavers in dienst te houden.
Proef met boa’s
Volgens de regionale media is de gemeente Den Bosch een proef gestart om het zwerfafval en de (illegale dumpingen) bijplaatsingen te verminderen. De gemeente had voor deze proef handhavers aangesteld, de zogenaamde boa’s, waarbij dit jaar de gemeenteraad besloten heeft om de proef te verlengen. Volgens de gemeente is de proef al een succes te noemen, doordat er meer boetes zijn uitgedeeld, meer meldingen zijn gedaan van afvaldumpingen en dat het aantal locaties waar afval wordt bijgeplaatst, minder is geworden.
Dit laatste geldt vooral in de wijken, maar juist niet bij de ondergrondse containers in de buurt van de winkelcentra, waar juist het probleem groter is geworden. Daarnaast is het ook nog niet duidelijk geworden of de boete er voor gezorgd heeft of de inwoners beter aan de regels hebben gehouden. Er worden veel verschillende zaken gevonden bij de ondergrondse containers, zowel in Den Bosch als in Oss. Hierbij kan men denken aan kinderzitjes, wasmanden, meubels, bank, tuinstoelen. Op het moment dat dit soort zaken wordt aangetroffen bij de afvalcontainers, moeten de gemeenten het opruimen, waardoor de kosten voor rekening van de gemeenten komen, die het weer doorrekenen naar de belastingbetaler.
(Bronnen: Gemeenteraad Den Bosch, Praktische Psychologie, Omroep Brabant, Afval Circulair, BD, Khamakar News Agency)
Henny AJ Kreeft (Stichting De Groene Mantelzorger)
Onafhankelijke (Burger) Journalistiek
© Khamakar News Agency / 07.09.2025
