GILZE EN RIJEN – Het vorige artikel ‘De verbouwing van de Kampstraat woningen in de jaren 50’ (23 oktober 2023) sprak over de verbouwing van de woningen van de Kampstraat in de jaren 50. In het Regionaal Archief Tilburg zat – volgens gegevens die digitaal zijn aangegeven – ook nog een document over “Verrichten van achterstallig onderhoud 1951 – 1976″ (In het archief is dit ‘document 1163’).
Richting de sloop woningen
Het Bouwkundig Adviesburo voor Buurtbewoners (BAB) heeft in 1976 onderzoek gedaan naar de staat van de woningen. Hieruit is een rapport openbaar gemaakt ‘Kwaliteitsonderzoek Kampstraat/ Rijen’. In het rapport staan een aantal conclusies genoemd. Zo wordt er aangegeven dat de constructie van de onderzochte woningen uitstekend is. Daarnaast wordt er gesproken over ‘Prima warmte isolatie, geen vochtdoorslag of inwendige condensatie’. Daarnaast zijn er bouwtechnische gebreken, die zijn opgetreden door slecht onderhoud. Volgens het adviesbureau zouden deze gebreken opgeheven kunnen worden door een goede onderhoudsbeurt.
Daarnaast heeft BAB tevens gekeken naar de woontechnische aspecten en aangegeven dat de woningen veel groter zijn dan het vereiste aangegeven in Wenken en Voorschriften 1965. Hier zou wat aangedaan kunnen worden. Maar de enige conclusie die het Bouwkundig Adviesburo voor Buurtbewoners heeft kunnen trekken is – zowel bouwtechnisch als woontechnisch – dat er “ … geen argumenten aanwezig zijn die aanleiding geven tot sloop van de panden aan de Kampstraat … “
Dat betekent dat de gemeente Gilze en Rijen woningen heeft laten slopen die helemaal niet gesloopt hadden hoeven te worden. Daarbij komt dan nog dat de woningen eigenlijk op de lijst van het Cultureel Erfgoed hadden geplaatst moeten worden. Dat heeft de gemeente niet gedaan.
Dit kan alleen maar omdat de gemeente Gilze en Rijen al vooraf had besloten dat de woningen – en dus de gehele wijk – moesten verdwijnen. In eerste instantie hebben de woningen na de Tweede Wereldoorlog een tijdlang als ruïne gelegen in de Kampstraat. Daarna zijn de woningen ‘opgeknapt’ met de gedachte dat ze toch zouden verdwijnen.
En dat was ook al te merken vóór dat het onderzoek van BAB openbaar gemaakt werd. Zo is er in de regionale krant van woensdag 12 maart 1975 een artikel terug te vinden met de kop ‘College wil bewoners verhuisgeld aanbieden’. In het artikel kan men lezen dat de woningen van de Kampstraat “ … gesloopt moeten worden om in het nieuwe bestemmingsplan “Grote Spie” plaats te maken voor een openbare weg … “
Het idee alleen dat in tijden van woningnood, woningen gesloopt moeten worden, om plaats te maken voor een openbare weg. Het is nauwelijks te bevatten dat dit kon gebeuren.
Echter er waren nog beren op de weg te vinden. Zo had de minister van Defensie beroep aangetekend bij de Kroon. Volgens de minister had het gebied in handen van Defensie moeten blijven omdat in het gebied een kampkazerne en voormalige oefenterreinen hebben gelegen. Daarentegen voerde de gemeente Gilze en Rijen aan dat de Raad van State voor de gemeente zou kiezen, omdat het gebied niet anders wordt ervaren dan recreatieterrein. Tevens – volgens de gemeente – zou men kunnen spreken van gewoonterecht, daar er sinds “ … mensenheugenis er in het bos geen militaire oefeningen meer hebben plaatsgevonden … “
De Grote Spie zou een typische luxe bebouwing moeten krijgen. Daarom moesten de woningen van de Kampstraat gesloopt worden en de Rijksgronden aangekocht worden, zodat er 40 luxe bungalows gebouwd konden worden. De gemeente Gilze en Rijen was zo verzekerd van haar zaak (“ … optimistisch over het winnen van de zaak tegen het ministerie van Defensie …”), dat het college aan de 20 toenmalige bewoners van de Kampstraat een verhuisvergoeding wilde toekennen.
In dossiernummer 1163 – wat (nog) niet gescand is door Regionaal Archief Tilburg en ook niet op de planning staat voor scanning – wordt verwezen naar een raadsbesluit van 17 maart 1975, waar de raad spreekt over een ontruimingsvergoeding, die toegekend zou zijn.
Daarentegen geeft het krantenartikel van 12 maart 1975 aan dat de bewoners van de woningen in de Kampstraat niet in aanmerking kwamen voor een doorstromingspremie, daar de woningen afgebroken zouden worden. Daarnaast kwamen de bewoners ook niet in aanmerking voor een krotopuimingspremie, omdat de woningen niet als ‘krot’ zijn aangemerkt.
De bewoners – die de huizen huurden voor ongeveer 100 gulden per maand – zouden een verhuisvergoeding van 2.400 gulden aangeboden krijgen als men vrijwillig zou verhuizen. De kosten voor de gemeente zouden verrekend worden met de exploitatiekosten van de Grote Spie. Tevens ging de gemeente Gilze en Rijen er van uit dat in 1975 zo’n vijftal woningen zouden vrijkomen.
Ondanks het feit dat er een adviesbureau had aangegeven dat er geen redenen waren om de huizen te slopen en ondanks dat het ministerie van Defensie beroep aan heeft getekend, heeft de gemeente Gilze en Rijen ‘haar zin doorgeduwd’ om de woningen te slopen en de bewoners een geldbedrag geboden om te ‘verdwijnen’ van het gebied.
Er is niet gekeken naar een doorstromingspremie of een krotopruimingspremie (ondanks de gemeente eind 1950 van mening was dat alle woningen ruïnes waren), waardoor de mogelijkheid zou zijn geweest, dat de bewoners meer hadden ontvangen dan 2.400 gulden per woning.
Tenslotte heeft de gemeente ook niet gekeken of een of meerder woningen – of zelfs de gehele wijk – behouden kon worden in het kader van Cultureel Erfgoed.
De Rijksoverheid wil cultureel erfgoed een vaste plaats geven in de leefomgeving, waardoor iedereen de geschiedenis van deze gebieden kan blijven beleven. Daarom moeten gemeenten in het bestemmingsplan vastleggen hoe de gemeente omgaat met cultureel erfgoed. Hiervoor moet de gemeente beleid opstellen voor de omgang met en bescherming van het cultureel erfgoed. Mogelijkheden hierbij zijn een gemeentelijk monument of een beschermd stads- of dorpsgezicht.
Aangezien dit niet is gebeurd, zelfs niet eens over nagedacht, is het een gemis van een gedeelte van de geschiedenis van de gemeente Gilze en Rijen.
(Bronnen: Rijksoverheid, Bestand Regionaal Archief Tilburg, De geschiedenis van Gilze en Rijen)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 05.01.2024
Kampstraat 
