OPINIE – De democratie is omgevallen in de politiek. Het vertrouwen in de politiek is bij de gemiddelde Nederlander tot een dieptepunt gedaald, het aantal (actieve) leden loopt terug bij de politieke partijen, demonstraties worden niet zo gewaardeerd door gemeenten, het aantal politieke partijen loopt gierend uit de klauwen en ondertussen wil de Tweede Kamer het aantal leden uitbreiden.
Vertrouwen in de politiek
Van verschillende kanten is te horen dat het algemeen vertrouwen in de politiek tot een nieuw dieptepunt is gedaald en daar helpt geen Pieter-effect of Mona-effect tegen. Het land heeft jarenlang last gehad van de Rutte-doctrine en dat zal het land de komende tijd nog niet kwijt zijn. Normaal ijlt het effect nog minstens een kabinetsperiode na. Echter, gezien de ervaring met andere formaties en de snelheid tot vorming van kabinetten en besturen zal het nog wel wat langer kunnen duren.
De gemiddelde Nederlander heeft niet zoveel vertrouwen in de politiek. Echter, dit zou eigenlijk niet mogelijk moeten zijn. Democratie staat voor ‘volksheerschappij’ ofwel een vorm van besturen waarin de wil van het volk de feitelijke bron is van de uitoefening van de macht. Hierbij moet gemeld worden dat er een directe democratie bestaat – waarbij het volk persoonlijk stemt over wetten, besluiten en benoemingen – en een indirecte democratie. Bij het laatste wordt het volk vertegenwoordigd door een gekozen orgaan. Zo in de trant van ‘U mag uw handtekening zetten bij het kruisje, achteruit weglopen, buigen en 4 jaar uw mond dichthouden’.
De bedoeling van democratie is dat de bevolking aangeeft wat er moet gebeuren. In het uiterste geval direct, maar tegenwoordig gaat het met een instemming eens in de 4 jaar, waarbij een groot gevaar aanwezig is dat er nauwelijks stemmers zullen verschijnen in het stemhokje.
Maar bij de indirecte democratie is nog meer aan de hand, daar men bij ‘het rood maken van het vakje’ op een partij heeft gestemd, zodat die partij voor de kiezer het werk kan doen. Maar dit gaat natuurlijk compleet niet meer op.
Ten eerste heeft de gemiddelde kiezer nauwelijks het complete partijprogramma gelezen en bekeken of het helemaal aansluit bij zijn of haar wensen, plannen en ideeën. Stel, een inwoner van Nederland is van mening dat men moet stemmen en zoekt naar zijn ‘gewenste partij’, dan kan het voorkomen dat er in het programma zaken staan die niet overeenkomen met de ‘gangbare gevoelens’ van de kiezer. Moet hij dan op die partij stemmen? Zo kan het voorkomen dat een partij past, maar heeft een onderwerp over de oorlog in Oost-Europa waar deze kiezer niet achter staat, kan hij dan op deze partij stemmen?
Ten tweede. Bij de besprekingen voor de vorming van een kabinet – maar gebeurt ook regionaal of lokaal – moeten de deelnemers punten inleveren, want anders zou er nooit een kabinet komen. Maar het zijn juist die punten waarom mogelijk de kiezer voor die partij heeft gekozen. Dus bij de besprekingen worden de kiezers alweer bedonderd. De kiezer mocht een hokje rood maken en mag nu niet meer meepraten en heeft de opdracht om 4 jaar lang de mond dicht te houden. Het resultaat is dat er een kabinet komt, waar het gros van de kiezers niet achter staat.
Ten derde. Er wordt nu gesproken over uitbreiding van het aantal leden van de Tweede Kamer. Maar dit voorstel heeft tot gevolg dat het systeem van de democratie duurder wordt, de ruimte beperkt in het gebouw (en dus weer een uitbreiding nodig zal zijn). Echter het grootste probleem is de kans op nog meer afscheidingen, eenmansfracties en kleine partijtjes, die meedoen tot aan de volgende verkiezingen en soms doorstarten en anders via de achterdeur verdwijnen.
De democratie compleet op de schop
Om het vertrouwen van de gemiddelde kiezer terug te kunnen winnen, zal het politieke systeem compleet op de schop moeten. Dit moet gebeuren op de manier zoals democratie bedoeld is, en dat is de directe democratie. Het volk is mans genoeg om te zeggen wat men wilt en wat men wenst. In de buurt en in de wijk gebeurt het ook en dus kan het ook op hogere niveaus.
De SP is weer gekomen met het referendum. De partij spreekt over een ‘bindend correctief referendum’, waarbij mensen een bindend oordeel geven over een recent aangenomen wet. Hierdoor kunnen slechte wetten terug voor behandeling in de Tweede Kamer en zullen politici beter moeten luisteren naar de bevolking van Nederland.
Daarnaast hebben EenVandaag en RTL Nieuws een panel waarbij mensen om een mening wordt gevraagd.
In een stad als Almere is sprake van Burgerparticipatie Almere. Tevens heeft Extinction Rebellion Almere het idee op tafel gelegd van een Burgerberaad voor Klimaat.
Mogelijk zou het een en het ander gebundeld kunnen worden. De gemiddelde kiezer is niet meer geïnteresseerd in een partij met uitgebreide partijprogramma’s en punten waar men wel achter kan staan en punten waar men niet achter kan staan.
Beter zou zijn dat een kiezer niet meer op een partij hoeft te stemmen, maar op punten, onderwerpen, die partij overstijgend zijn. Zo zou ik best op een punt van BBB kunnen stemmen – bijvoorbeeld over stikstof -, terwijl ik aan de andere kant zoek naar het standpunt van een partij die tegen het afschieten is van grote grazers in de Oostvaardersplassen, en naar een partij met het standpunt van het opengaan van bijvoorbeeld van Lelystad Airport en daarnaast een volgende partij die tegen de oorlog zou zijn.
Op deze manier zou men meer ‘kiezers’ kunnen trekken, ook die mensen die wegens religie of uitgangspunten tegen bepaalde onderwerpen zijn. Daar hoeft men dan niet voor te stemmen.
Dit zou een Burgerberaad kunnen zijn, die zowel landelijk, provinciaal als lokaal ingezet kan worden. De uitslagen kunnen gelegd worden naast de uitslagen van leden van een politieke partij en naast de uitslagen van opiniepanels. Het voordeel zou tevens zijn, dat er een zakelijkere Tweede Kamer kan komen en een zakenkabinet – en dus geen uitbreiding en afscheidingen – die opereren op hoofdlijnen.
Het volk beslist en geeft bij elk onderwerp aan wat er moet gebeuren. Met de digitalisering kan alles veel sneller verlopen. Zo komt RTL Nieuwspanel ‘s ochtends met een vragenlijst, die ‘s avonds al voor resultaten zorgt op de nationale tv. Breng de democratie terug naar de stemmer, de kiezer en de gemiddelde Nederlander.
(Bronnen: SP, Wikipedia, Khamakar News Agency)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 04.09.2023
Verkiezingen Democratie 
