OPINIE – Het is niet bekend of u weleens gebruik maakt van de wet Woo. Volgens de site van de Rijksoverheid regelt de Wet open overheid (Woo) het recht op informatie over alles wat de overheid doet. Deze wet Woo is de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
Een Woo-verzoek
Op een moment dat men bepaalde zaken wilt weten, dan kan men een Woo-verzoek indienen bij de overheidsinstantie. Met de laatste ‘kreet’ wordt bedoeld onder meer de Rijksoverheid (ofwel een ministerie), een gemeente, een provincie, een waterschap of een andere overheidsinstelling.
Veelal wordt een Woo-verzoek gedaan door journalisten die meer willen weten over bepaalde zaken waar men mee bezig is in het kader van een artikel of een onderzoek.
Nu ben ik zelf – als onafhankelijk burger journalist – met onderzoek bezig naar de wijk waar ik geboren ben in een dorp in Brabant. Het was opgevallen dat er geen officiële stukken te vinden zijn, geen bestemmingsplannen, geen raadsstukken en ga zo maar verder over een bepaalde periode. Hierbij gaat het om de geschiedenis van de wijk vast te leggen voor de toekomst, een soort Cultureel Erfgoed.
De site van de Rijksoverheid geeft aan, dat de overheid 4 weken de tijd heeft om te reageren, maar dat het soms iets langer duurt. Dit laatste is bijvoorbeeld het geval als het om veel informatie gaat.
Archieven
Nu moet ik eerlijk toegeven dat het niet weinig was, wat ik vroeg. Dat ging over de naamswijzigingen van de straat in de periode van 1831 tot 1947; de verslagen van de gemeenteraad waarin de plannen zijn besproken in 1941 (bouw van de wijk), 1949 – 1951 (overname van de wijk), 1974 – 1976 (afbraak van de huizen in de wijk) en daarna de bouw van een hele dure villawijk.
Natuurlijk gaan de vragen gepaard met de aanvraag van officiële documenten als besluiten, omgevingsplannen, onderzoeken naar het gebied en bestemmingsplannen. Helaas zijn er weinig ambtenaren thuis of te vinden, die dit uit de archieven kunnen halen, digitaal en / of papier.
De Rijksoverheid meldt dat er gewoonlijk binnen 4 weken een link moet komen naar de gevraagde stukken. Vanaf dat moment zouden de stukken op een openbare plaats op het internet staan. Het kan voorkomen dat de tijd van 4 weken te kort is, waardoor de overheid er 2 weken langer over mag doen. Soms zijn die 2 weken ook nog te kort, waardoor de organisatie een afspraak moet maken over welke informatie eerst ‘opgestuurd kan worden’.
In de Wet open overheid wordt aangegeven hoe de overheidsinstelling omgaat met informatie en documenten, zoals onder meer in artikel 2.4 wordt gesproken over ‘Zorgplicht en openbaarmaking’.
Daarnaast heeft een gemeente ook te maken met de Gemeentewet. In deze wet zijn de zaken als taken en verantwoordelijkheden vastgelegd van college, raad en gemeente versus andere overheidsinstellingen. Iets over archivering en bekendmaken van stukken is niet onmiddellijk in deze wet ontdekt.
Daarvoor is dan weer de Archiefwet. De Rijksoverheid en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) spreken over de Archiefwet 1995. Op de site van de Rijksoverheid is gemeld dat de huidige Archiefwet (1995) verouderd is en minder goed toe te passen is op digitale informatie. Zo wordt het voorbeeld gegeven van een persoon die in de toekomst digitale documenten wil bekijken die jaren oud zijn. Dit klinkt logisch- tegenwoordig al – maar zijn bestanden van een floppydisk nog te lezen? In november 2021 heeft het kabinet een voorstel voor een nieuwe Archiefwet ingediend.
De Archiefwet 1995 verplicht gemeenten bestanden en documenten in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te bewaren. Daarnaast moet een gemeente de zorg dragen voor de vernietiging van die bestanden die daarvoor in aanmerking komen. Informatie die bewaard moet blijven, moet na uiterlijk 20 jaar worden overgebracht naar een archiefbewaarplaats, waarna de informatie automatisch openbaar wordt.
De gemeente Gilze en Rijen – waar de informatie bij is opgevraagd – heeft een pagina op haar site over de Wet open overheid (Woo). Aangegeven wordt dat de Woo het recht regelt van de bewoner / verzoeker op informatie van de overheid. De Woo is ingegaan op 1 mei 2022 en is de opvolger van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
De gemeente meldt dat de Woo bedoeld is om overheden, en dus ook de gemeente, transparanter en opener te maken. Volgens de gemeente Gilze en Rijen betekent dit dat ze zelf actief bepaalde informatie openbaar maakt, zodat een bewoner / verzoeker overheidsinformatie beter kan vinden.
Daarentegen wordt niet alle informatie meteen zelf door de gemeente openbaar gemaakt. Dit zijn 11 categorieën, die door de Woo zijn beschreven. Deze categorieën zijn: 1. wet- en regelgeving; 2. organisatiegegevens; 3. raadsstukken; 4. bestuursstukken; 5. stukken van adviescolleges; 6. convenanten; 7. jaarplannen en -verslagen; 8. informatieverzoeken; 9. onderzoeksrapporten; 10. beschikkingen; 11. klachten.
Laten mijn vragen nu net vallen binnen de groepen 3, 4 en eventueel 7. De Woo geeft aan dat deze groepen niet actief door de gemeente openbaar gemaakt hoeven te worden. Het betekent alleen niet dat ze niet opgevraagd kunnen worden.
Voor het onderzoek naar mijn geboortewijk zijn nogal wat gemeentelijke stukken nodig. Het is afwachten of de gemeente kan aangeven waar ze te vinden zijn.
(Bronnen: Rijksoverheid, Overheid, VNG, Gemeente Gilze en Rijen, Kroniek van mijn geboortedorp)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 31.03.2023
