GILZE EN RIJEN – In het eerdere artikel ‘De weg tussen Nerhoven en Molenheide’ werd gesproken over de weg over het vliegveld, waarbij de ene schrijver deze de Rijense Baan noemde en een andere schrijver zelfs de “Grindweg’. Aan de kant van Rijen had men café of eigenlijk beter herberg ‘t Hoekske. Volgens Tijdmachine Gilze en Rijen lag het café op de hoek Julianastraat – Rijksweg en de Grindweg.
Vlieghei
Volgens de herinneringen van Lisa van den Boogaart (op de site van Heemkring Molenheide) kwam koningin Wilhelmina tijdens de Eerste Wereldoorlog het leger inspecteren. Het leger oefende op of bij de Vlieghei. Na de inspectie kwam de Koningin koffie drinken in het café van haar ouders. Dit café schijnt aan de Grindweg te hebben gelegen. Volgens mij betekent dit dus ergens op het vliegveld. En bij het café hoorde ook een tolhuis. Waarschijnlijk was het tolhuis er eerder dan het café. Niet helemaal duidelijk is waar dit heeft gestaan.
De naam ‘Grindweg’ wordt ook wel eens als ‘de grindweg van Rijen naar Gilze’ gebruikt. In dit geval wordt het minder onduidelijk welke weg / straat genoemd wordt. Zo stond in de ‘Provinciale Noordbrabantsche en ‘s Hertogenbosch Courant’ (07.07.1896) dat aan ‘den grindweg van Rijen naar Gilze’ 25 burgerwoningen gebouwd gaan worden.
Op 20 april 1899 schreef ‘De Tijd: godsdienstig-staatkundig dagblad’ over ‘den grindweg Dongen – Rijen’.
Oorspronkelijk blijkt de Nieuwstraat een buurtweg te zijn geweest van Gilze naar Nerhoven. In 1758 werd deze weg doorgetrokken naar Rijen en werd toen Rijensche Dijk genoemd. Later werd dat de naam van de weg tot aan de grens met Dongen. Maar nadat de weg was voorzien van een grindlaag, werd vanaf 1871 de weg Grindweg genoemd.
Kampstraat
Na de Nederlandse capitulatie heeft de Duitse Luftwaffe de vliegbasis op 16 mei 1940 overgenomen en werd het uitgebreid tot Fliegerhorst Gilze-Rijen. Daarnaast werd er tussen Alphen en Riel het schijnvliegveld De Kiek aangelegd, ter afleiding van de RAF. Het gebied heet tegenwoordig het Riels Hoefke.
Het plan van aanpassing begon al in juli 1940 met de aanleg van 60 meter brede startbanen, die zelfs tot aan de Haansberg liepen. Dit betekende dat alle woningen en boerderijen op de Hoge Haansberg afgebroken werden. Tevens de huizen op de Haansberg werden afgebroken en werden grote bomen langs de Rijksweg gerooid. Op de Haansberg werden 22 huizen afgebroken (en 5 woningen op het vliegveld) en werden er nog 8 in beslag genomen.
Opvallend is dat over het nieuws wat er daarna zou (moeten) komen, niet zo heel veel te vinden is. De site Traces of War heeft een artikel ‘Siedlung gebouwd’. In het artikel wordt aangegeven dat de Duitsers in 1941 in de bossen in Rijen, tussen de spoorlijn en de Rijksweg een woonwijk bouwden. Op dat moment werd de wijk Siedlung genoemd. Volgens bouwtekeningen zouden er 11 woningen gebouwd worden.
De woningen waren van het zogenaamde ‘versterkte type’ en werden in de volksmond – overigens onterecht – bunkers of bunkerwoningen genoemd. De woningen kwamen rond een pleintje te liggen.
De site Traces of War en de site Heemkring Molenheide komen daarna met dezelfde tekst. Daarin wordt aangegeven, dat het niet helemaal duidelijk is geweest wáárom de woningen werden gebouwd. Sommige documenten (van net na de Tweede Wereldoorlog) zouden hebben gesproken over het feit dat het officierswoningen zijn geweest. Maar daarnaast zouden andere bronnen hebben gemeld dat de woningen waren gebouwd voor het burgerpersoneel van de Duitsers en voor de zogenoemde Luftwaffehelferinnen op de vliegbasis. Deze laatste zouden dan vrouwelijke vrijwilligers zijn geweest, die door de Luftwaffe voor diverse functies werden ingezet. Hierbij valt dan te denken aan bij de verkeers- en gevechtsleiding, verpleegkundige of secretaresse.
(Bronnen: Heemkring Molenheide, Tijdmachine Gilze en Rijen, Delpher, Wikipedia, De Mulder, Brabants Erfgoed, De Geschiedenis van Gilze en Rijen)
Henny A.J. Kreeft
Onafhankelijke Burger Journalistiek
© Khamakar News Agency / 21.03.2023
(Foto van schets is © Heemkring Molenheide)
